Those Who Feel the Fire Burning
Aan de hand van een dode vluchteling
Een verhaal over bootvluchtelingen verteld uit het perspectief van een geest — het klinkt weinig documentair. Toch werd Those Who Feel the Fire Burning van debutant Morgan Knibbe afgelopen IDFA geselecteerd voor de competitie voor Feature-Length Documentary.
Those Who Feel the Fire Burning opent met een dramatisering van een illegale bootreis waarbij tijdens een nachtelijke storm, te midden van hoge golven en paniek, een van de vluchtelingen overboord slaat. De geest van deze drenkeling neemt de kijker vervolgens mee op een reis door Fort Europa. Meanderend volgen we wisselende personages: een dakloze man, een verslaafde moeder, bewoners van een opvangcentrum. We zweven door levens en plaatsen, net zo verloren tussen ‘hemel en hel’ als de vluchtelingen die we zien.
Veelvuldig werden er vergelijkingen getrokken: de zwevende camera (die regisseur Morgan Knibbe zelf bedient) doet denken aan Gaspar Noé’s Enter the Void, de voice-over aan het werk van Terrence Malick. Zelf noemt Knibbe het een hoogst subjectieve audiovisuele vorm, een vorm die documentaire beelden en een bijzonder gedetailleerde geluidstrack verwerkt tot een filmisch geheel, dat we beter kennen uit fictiefilms. Uiteindelijk is het een vorm die vooral tekenend is voor de ambitie van de jonge Knibbe. Dit is zijn uitgesproken stem, een keuze die voortkomt uit een sterke overtuiging van wat hij precies wil bereiken.
Comfort zone
Want Knibbe heeft een missie. Hij wil dat mensen zich meer betrokken gaan voelen bij het verhaal van de vluchteling. Nieuws over de duizenden mensen die jaarlijks verdrinken in hun poging om Europa binnen te komen doet ons weinig meer. We kennen dat verhaal nu wel, dus we distantiëren ons ervan. Door de vervreemdende stijl wil Knibbe het publiek uit hun comfort zone halen, en zo de afstand tussen hen en deze schokkende maar ondertussen gewoon geworden realiteit verkleinen.
Het zijn bewonderenswaardige intenties, die zeker voelbaar zijn, maar soms ook hun doel voorbijschieten. De gekozen vorm biedt zowel een mogelijkheid tot begrip en empathie, als een belemmering hiervoor. Toch zet Knibbe de beschikbare middelen maximaal in: de ongelofelijke vertrouwensband die hij met de mensen die hij volgt opbouwt zorgt ervoor dat hij het publiek een sfeervolle blik kan bieden op plekken en mensen en situaties die meestal genegeerd worden. Dat is precies wat Those Who Feel the Fire Burning zo bijzonder maakt: het tornt aan de grenzen van documentaire en fictie niet omwille van het experiment, maar om het verhaal zo goed mogelijk te kunnen vertellen. En daardoor het publiek oprecht te kunnen raken.
Tijdens het maken van Those Who Feel The Fire Burning werd Knibbe benaderd door journalistiek platform De Correspondent met de vraag of hij een korte film wilde maken over een schipbreuk op Lampedusa. Met het hieruit resulterende Shipwreck (hier online te zien) won Knibbe een Zilveren Luipaard in Locarno. Deze korte film nam hij integraal op in Those Who Feel The Fire Burning, en vormt nu een van de meest indrukwekkende scènes van de film.