Steffen Haars over Krazy House

Sinds New Kids zijn Steffen Haars en Flip van der Kuil de koningen van de politiek incorrecte humor in Nederland. We spreken Haars (“Flip houdt niet zo van interviews”) over hun eerste Engelstalige speelfilm Krazy House en de eeuwige drang heilige huisjes omver te schoppen: “Flip en ik zijn zo veel van elkaar gewend dat we steeds verder gaan om elkaar nog te verrassen.”

Welkom bij de Christians. Een christelijk gezin, ergens in de Verenigde Staten. Pater familias is de goeiige huisvader Bernie (Nick Frost); moeder Eva (Alicia Silverstone) onderhoudt het gezin financieel als ondernemer; de kauwgum kauwende dochter Sarah (Gaite Jansen) staat op het punt haar seksualiteit te ontdekken en nerdy zoon Adam (Walt Klink) zit voornamelijk in zijn kamer met zijn neus in de boeken of bovenop een zoveelste scheikundig experiment.

Een doorsnee gezin? Wellicht. Maar zo opgesomd komt het al vagelijk bekend voor, vooral voor wie vroeger sitcoms als Who’s the Boss? (1984-92) keek. Het interieur in jarennegentigstijl van de Christians lijkt bovendien één op één op dat van de familie Bundy in Married… with Children (1987-97) en vanuit andere hoeken weer op dat van de familie Tanner in ALF (1986-90). De lachband onder elk gesprek van het gezin maakt het plaatje af: we zitten in een typische Amerikaanse sitcom, maar dan op groot scherm.

Als je weet dat Krazy House de nieuwe (en eerste Engelstalige) film is van New Kids-duo Steffen Haars en Flip van der Kuil, oftewel Steffen & Flip, wordt de argwaan nog groter. Wat staat ons te wachten?

Met de komst van de Russische klusser Pjotr (Jan Bijvoet) en zijn zonen Dmitri en Igor (Chris Peters en Matti Stooker) wordt niet alleen afscheid genomen van de klassieke, bijna vierkante tv-beeldverhouding, maar ontaardt ook de gezapige alle-leeftijden-humor in een bloederig tafereel waarin iedereen van zijn geloof valt. Zet je schrap voor een orgie aan ongepastheden die bij iedereen een eigen blik aan referenties zal opentrekken, van het met verf en ketchup smijtende installatiewerk van kunstenaars Paul McCarthy en Mike Kelley tot aan viral YouTube-filmpje Too Many Cooks (2014), waarin een moordenaar door een sitcom-intro sluipt.

Haars, lachend: “Ik denk dat dingen kapotmaken wel heel erg in ons zit. Wellicht heeft dat iets te maken met het opgelegde idee van hoe een leven geleid hoort te worden. Dat roept bij mij een diepgewortelde neiging op om er op zijn minst tegenaan te trappen. Heilige huisjes moeten omver. Daar ben ik na mijn puberteit nooit mee gestopt.”

Keek je zelf graag sitcoms? “Ik denk dat ik vroeger bijna alle sitcoms wel heb gezien. Op de een of andere manier keek je dat gewoon, omdat er niet zo veel was. Je was aan het zappen, het kwam voorbij en je bleef hangen. Full House [1987-95], Who’s the Boss, ALF, maar ook Married… with Children, wat eigenlijk binnen de veilige sitcom-bubbel al een parodie is op de andere sitcoms. Dat was wel mijn persoonlijke favoriet.
“De meeste sitcoms hadden dan meestal ook nog een moraal. In tekenfilms voor kinderen zoals Inspector Gadget snapte ik dat nog wel, dat je op het eind een les kreeg als ‘doe je kniebeschermers aan als je gaat rolschaatsen’. Maar als dat in zo’n serie opdoemt, voelt het heel opgelegd. Stel je voor dat een speelfilm met een overduidelijke moraal zou eindigen, vreselijk. Ik keek dus wel sitcoms, maar ik zonede tijdens het kijken wel uit. Ik denk dat toen onbewust al het idee ontstond dat we nu als uitgangspunt hadden voor Krazy House: wat als er iets megaheftigs zou gebeuren in zo’n brave setting?”

Was het vooral die moraal die je haatte aan sitcoms, of de gezapigheid? “Oh, nee, er is geen haat voor de sitcom, helemaal niet. Op een bepaalde manier is Krazy House ook een ode aan de sitcom. Het is gewoon iets waar je net te veel tijd aan hebt gespendeerd, al die afleveringen. Als je ernaar kijkt vaar je gewoon weg, je gedachten gaan uit. En mijn gedachten gaan dan blijkbaar naar iets donkers.“

De fascinatie voor de sitcom was er dus altijd al, maar wanneer besloten jullie het echt onder handen te nemen? “Het idee iets met de sitcom te doen kwam nu van Flip. De sitcom laten ontsporen, een andere weg in te laten slaan, kwam van mij. Als we met zo’n idee komen, ligt alles nog open – het kan ook een videoclip worden. In eerste instantie leek het richting een eigen sitcom te gaan, puur vanwege die vorm. Maar toen kwamen we bij het idee van een sitcomfilm. Dat is echt iets anders, daar moet je ingezogen worden, daar heb je geen spanningsboog van 20 of 25 minuten. Je kan niet anderhalf uur gezapig zijn, dus is de vraag: wanneer laat je het gezapige los? De sitcom is hierin meer een stijlvorm geworden, waarmee we Bernie’s mind state visueel hebben vertolkt, in plaats van dat we puur een sitcom hebben gemaakt. Het heeft een andere functie gekregen. De sitcom is meer een vormelement in dit grotere verhaal over…” Haars kan zijn lach al niet inhouden voordat hij het woord uitspreekt: “…familie.”

Maar om te kunnen ontsporen moet je de sitcom wel eerst neerzetten. Hoe toets je dan de sitcom-humor van het begin? Dat is duidelijk niet jullie eigen soort humor. “Ja, het leuke is om het zo oprecht mogelijk neer te zetten en dat langzaam te laten vertroebelen. En over de humor: we hebben met z’n tweeën al zo veel geschreven dat we hebben geleerd om alles dat slecht is af te schieten. Het goede daaraan is dat het de ander weer kan triggeren om die grap te verbeteren: ‘Wat een slechte grap, maar als je hem zo doet dan is ie weer meta.’ Het is dus eigenlijk niet zo moeilijk om slechte grappen te bedenken, je moet ze gewoon herkennen. Dat is een groot gedeelte van wat wij doen met zijn tweeën. Flip en ik hebben sowieso het voordeel dat we elkaar als ons eerste publiek hebben. Wij willen vooral elkaar verrassen en aan het lachen maken. Inmiddels hebben we al zo veel samen gedaan, dat dat steeds meer vergt. Op een bepaalde manier ga je dan steeds verder. Afgestompt is niet het goede woord, maar na twintig jaar samenwerken en schrijven ben je veel van elkaar gewend en kost het meer om elkaar nog te kunnen verrassen.”

Groot verschil met jullie eerdere films is de internationale aanpak. Wisten jullie al snel dat dit een Engelstalige productie moest worden? “De taal hangt wel flink samen met de sitcom, dus er kwam een moment dat we wisten dat dit in het Engels moest om het goed te laten werken. Het moeilijkste was om als Nederlandse makers met een Nederlands budget onze hoofdrolspeler te vinden. Daar waren wel wat dingen bij nodig – overtuigingskracht, geluk, connecties, momentum; alles moet samenvallen. Maar vanaf het moment dat we Nick Frost hadden, liep het. Dan kun je het bij iemand neerleggen en zeggen: ‘Dit is het script, Nick Frost speelt de hoofdrol en we zoeken nu een vrouwelijke lead.’ Als je dan uiteindelijk op de set staat met Nick Frost en Alicia Silverstone, die je nog kent van de Aerosmith-videoclips, dat is wel wild. Ik wil geen steek uitdelen aan de Nederlandse film, maar 95 procent van mijn favoriete films zijn Engels gesproken. Je groeit ook op met Amerikaanse films en daardoor krijgt het zo’n laag dat als je ernaar kijkt, al op de set, op de monitor, dat het bijna onecht tof is dat dit van jou is. Dat is wel the holy grail.”

Krazy House ging in wereldpremière in het thuisland van de sitcom, op filmfestival Sundance, en draaide inmiddels al op meerdere festivals. Hoe waren de reacties? “Mensen vinden het of geweldig of verschrikkelijk. Ik kom net bijvoorbeeld terug van het Brussels International Fantastic Film Festival. Daar was de zaal gewoon wild. Dat is ook het perfecte publiek voor een off comedy horror. Op dat soort festivals belanden we in het buitenland vaker. Gek genoeg zijn we in Nederland een soort van mainstream. Dat blijf ik interessant vinden, want we maken al sinds New Kids Turbo [2010] eigenlijk heel gekke films. We dachten bij New Kids altijd: dat vinden alleen wij en onze vrienden leuk. Heel tof om te merken dat we daar zo’n breed publiek mee kunnen trekken.”