Peet Gelderblom over When Forever Dies

‘Ik dook het archief in, maar het archief dook ook in mij’

Crying Blood

Peet Gelderblom laat oude filmfragmenten weer zingen in When Forever Dies, een wervelende supercut waarvoor hij putte uit de Eye-collectie. De film vliegt alle kanten op, van slapstick naar serieus drama naar vet aangezette horror. “Ik hou ervan om zo van genre naar genre te hoppen.”

A cinematic fantasia 125 years in the making’, zo beschrijft een ondertitel Peet Gelderbloms weergaloze archieffilm When Forever Dies. Een knipoog natuurlijk, naar de 125 jaar filmgeschiedenis waaruit Gelderblom voor zijn film put. De regisseur spendeerde zelf ‘slechts’ twee jaar aan het maken ervan, jaren waarin hij elk vrij uurtje met het project bezig was.

When Forever Dies is samengesteld uit honderden fragmenten uit films uit de collectie van Eye Filmmuseum. Gelderblom destilleert er een verhaal met eeuwigheidswaarde uit: een man en een vrouw, liefde die verzuurt naar haat. “Het is een verhaal dat me in staat stelt iets universeels heel klein te vertellen, en tegelijk met metaforen te onderbouwen zodat het ook iets zegt over deze tijd”, zegt Gelderblom. “Namelijk: hoe kan het dat liefde verandert in haat, en is er een weg terug?”

Die hoofdlijn had hij nog niet toen hij aan het project begon. In het begin was er überhaupt geen hoofdlijn. “Ik ben gewoon gaan zitten in het archief van Eye, heel veel dingen gaan kijken, net zolang tot er een idee kwam. Dat duurde uiteindelijk niet heel lang, maar toch net lang genoeg om gefrustreerd te raken, haha.”

In de smaak
Gelderblom werkt al jaren als regisseur voor tv en commercials, en maakte de afgelopen jaren in zijn vrije tijd furore als maker van online video-essays en supercuts. Zijn belangrijkste wapenfeit tot nu toe was zijn fan edit van Brian De Palma’s Raising Cain (1992), die zozeer in de smaak viel bij De Palma zelf dat die hem bombardeerde tot zijn officiële director’s cut.

Met die ervaring op zak vatte Gelderblom het ambitieuze plan op een hele speelfilm op te bouwen uit bestaand materiaal. “Ik wist hoe makkelijk het is om beelden een heel andere context te geven en daarmee te spelen”, verklaart hij. Hij klopte aan bij Eye, en dook in hun enorme filmarchief. Het oudste fragment dat hij in When Forever Dies gebruikt, stamt uit 1878: het beroemde The Horse in Motion van fotograaf Eadweard Muybridge, waarschijnlijk het eerste stukje bewegend beeld ooit. Het nieuwste fragment komt uit 2002, een via rotoscopie bewerkt stukje pornofilm uit Skelehellavision van experimenteel filmmaker Martha Colburn.

“Ik heb alleen gekeken naar materiaal dat rechtenvrij gebruikt kon worden en dat al door Eye gedigitaliseerd was”, vertelt Gelderblom. “Je zou misschien kunnen denken dat die beperkingen de uiteindelijke film minder persoonlijk maken. Maar het tegenovergestelde is waar. Ik dook de archieven in, maar die archieven doken ook in mij. Ik ben onbevangen gaan kijken en aan het werk gegaan met dingen die mij aanspraken, dus er ontstaat automatisch een dialoog tussen wat je aantreft en wat je probeert te maken.”

Waanzinnige poppenanimatie
Gelderblom begon zijn zoektocht in de Bits & Pieces-collectie van Eye, de vergaarbak voor de flinke hoeveelheid ongeïdentificeerd materiaal die het museum in bezit heeft. “Allemaal stukjes film waarvan Eye zelf óók niet weet wat het is. Het zijn unieke fragmenten, heel leuk om te kijken, maar het voedde ook mijn frustratie want het is los zand. Niets heeft een begin of einde, het is gewoon iets grappigs of iets dramatisch en dat is het dan. Dus in het begin dacht ik: ik weet niet of dit wel gaat lukken.”

Maar toen hij zijn hoofdlijn eenmaal gevonden had, bleek dezelfde Bits & Pieces-collectie juist een goudmijn. Een andere collectie die Gelderblom graag een speciale vermelding geeft, is het werk van producent Joop Geesink, vermaard om zijn poppenanimaties. “Het is een stuk van het Nederlandse filmlandschap dat bij veel te veel mensen totaal onbekend is”, zegt Gelderblom. “Er zijn dus echt waanzinnige en hilarische poppenanimaties gemaakt in Nederland. Die films worden vaak terzijde geschoven omdat het commercials zijn, vehikels voor een merk. Maar door die merken eruit te halen en ze gewoon als stukjes film te gebruiken, hoop ik dat je het kunt ziet voor wat het is: films met een enorm vakmanschap en inventief gebruik van cinema.”

Diepere krochten
Het vervlechten van al die uiteenlopende beelden tot één lopend verhaal, dat was de uitdaging die Gelderblom zichzelf gesteld had. “Het was soms een verward proces”, lacht hij. “Het was reverse engeneering, natuurlijk. Tot een paar weken terug heb ik nog zitten verfijnen aan het scenario en aan de interactie van de woorden met de beelden.”

Zijn belangrijkste troef in het gladstrijken van de oneffenheden was de geluidsband. “Vrijwel alle geluid voor de film is from scratch gemaakt. De muziek, voornamelijk gecomponeerd door Pieter Straatman, en het sound design vormen de lijm waarmee alles aan elkaar is geplakt. Wat veel verschil maakte is dat er, redelijk laat in het proces, nog veel foley is toegevoegd: geluiden van voetstappen of kleine zuchtjes. Daardoor blijf je als kijker een band houden met de personages, ook als die constant van gezicht wisselen.”

Niet alleen wisselen de personages steeds van lichaam, ook de film zelf vliegt alle kanten op, van slapstick naar serieus drama naar vet aangezette horror. “Ik hou ervan om zo van genre naar genre te hoppen”, zegt Gelderblom. “Maar ik kwam er wel achter dat niet alles kan. Elk element moet precies de goede plek krijgen, anders werkt het niet. De film begint vrij lichtvoetig en wordt naarmate de speeltijd vordert zwaarder. Dus als het eenmaal is afgedaald naar diepere krochten, kun je niet meer ongestraft terug naar slapstick.”


When Forever Dies gaat op 31 augustus in wereldpremière in Eye, in het kader van het Imagine Film Festival, en is vervolgens te zien op het Nederlands Film Festival en Film by the Sea.