François Ozon over Ricky

François Ozon maakte een eigenaardig sociaal drama over de vliegende baby Ricky. "De personages zitten vol tegenstrijdigheden. Maar zo gaat het nu eenmaal in een gezin, dat tegelijkertijd een plek van liefde en haat is."

François Ozons Ricky zet de kijker vanaf het begin op het verkeerde been. De eerste helft van de film heeft een bijna Dardenne-achtig realisme. "Het was de bedoeling om de film op een andere toon te beginnen, een realistische toon à la Ken Loach of de broers Dardenne", vertelt de regisseur. "Toen ik het korte verhaal van Rose Tremain voor het eerst las vond ik het meer iets voor de gebroeders Dardenne dan voor mij. Omdat ik nu eenmaal geen producent ben maar regisseur heb ik het toch voor mezelf gehouden. Ik wilde spelen met een vorm van realisme en dat vervolgens een heel andere, meer fantastische kant opsturen. Maar het wel op een realistische manier blijven filmen, niet à la Tim Burton."

U laat een hoop ruimte over voor interpretatie over het hoe en waarom van Ricky’s speciale gave. "Dat klopt, de verschijning van Ricky is op vele manieren te interpreteren. Ik probeer een verhaal op poten te zetten, wetende dat de film me op een bepaald moment zal ontglippen. Maar dat wilde ik juist, ik wilde het voor iedere kijker open laten, dingen weglaten die de mensen zelf kunnen opvullen. In elke reactie op de film krijg ik weer een andere interpretatie te horen (lacht). Sommige bioscoopgangers hebben de dingen liever zwart-wit, maar ik vind het zelf altijd plezierig als ik me als kijker een film eigen kan maken. Dat is ook de reden dat Ricky opent met die scène waarin Katie met een sociaal werkster praat. Chronologisch hoort dat moment halverwege het verhaal, maar sommigen denken zelfs dat het aan het eind hoort."

Die ruimte gekoppeld aan het realisme van Katies arbeidersbestaan creëren een onheilspellende, of op zijn minst ambigue sfeer. "Er zit absoluut een duistere kant aan de film. Dat komt in eerste instantie omdat het gaat om een baby. Dan maakt de kijker zich al meteen zorgen of alles wel goed gaat. En ik wilde het ambivalente in de personages benadrukken. Ze zitten vol tegenstrijdigheden. Maar zo gaat het nu eenmaal in een gezin, waarin positieve en negatieve emoties elkaar afwisselen. Een gezin is tegelijkertijd een plek van liefde en van haat. Ambivalentie is de enige constante. Als Paco terugkeert nadat hij Katie in de steek heeft gelaten, vraagt zij zich af wat zijn werkelijke drijfveer is. Dat hij toch werkelijk van Katie houdt doet niets af aan het feit dat hij pas terugkeert als hij hoort van Ricky’s gave. Dat komt trouwens overeen met sprookjes: de ouders van Hans en Grietje houden van hun kinderen, maar ze laten ze toch achter in het bos omdat ze te arm zijn om ze te voeden. Dat soort dingen gebeurt ook in het dagelijks leven. In Frankrijk zijn er de laatste tijd meerdere gevallen geweest van moeders die hun pasgeboren kind ombrengen."

En net als in uw vorige films draait het in Ricky om dood en verlies. "Om rouw, eerder. Hoe je omgaat met verlies is wat me interesseert. Hoe leef je verder?"

Was het lastig om met zoveel special effects te werken? "De hele film was een kwestie van aanpassen, zowel qua effecten als in het werken met kleine kinderen. Ik wist bijna niets van special effects, dus ik heb uitgebreid met die mensen gepraat over wat ik wilde en hoe we dat konden bereiken. De special effects supervisor raadde me aan om zo veel mogelijk de echte baby te gebruiken. Dat stelde me gerust. Hij gaf toe dat computereffecten nooit zo overtuigend konden zijn als een echt kind. Hij begreep dat Ricky een personage is en geen abstract effect.
"Het complete draaischema was trouwens aangepast aan het ritme van de baby. De casting van de baby’s was ook een casting voor moeders, want de moeder moest ons uitleggen hoe laat het kind de fles wil, wanneer het in een slechte bui is, wanneer het huilt, enzovoort. Alles draaide op de set om de baby, wat Alexandra Lamy en Sergi López op den duur flink de keel uit ging hangen (lacht).
"Het grappige is dat iedereen me voor gek verklaarde om een film te maken met én kleine kinderen én speciale effecten. Niemand geloofde dat ik de film op tijd af zou hebben. Maar uiteindelijk waren we twee weken vroeger klaar dan gepland omdat we alles hadden afgestemd op het ritme van het kind. Dat knulletje vond het ook nog eens enorm leuk om rond te vliegen. Zo gauw hij de lucht in ging begon hij te lachen, dus het ging juist heel gemakkelijk."

Waarom de neutrale, om niet te zeggen saaie titel Ricky? "Ik wilde symboliek vermijden en geen aanwijzingen geven over de inhoud van de film. ‘Ricky’ klinkt banaal, zelfs als voornaam klinkt het nogal lullig. Maar juist daarom werkt het. En ik had ook geen beter idee. Op een bepaald moment dacht ik nog aan ‘Poids plume’ [‘vedergewicht’], maar daarmee loop je het risico dat mensen denken dat het een boksfilm is."

Hoe hebt u uw hoofdrolspeelster Alexandra Lamy gevonden? "Alexandra speelde vijf jaar lang in een populaire comedyserie genaamd Un gars, une fille, samen met Jean Dujardin [inmiddels een ster dankzij komedies als Brice de Nice en OSS 117, TM]. Ze vormen een koppel in het dagelijks leven en dat speelden ze ook in de serie. Ze deden elke dag een aflevering van vijf minuten. Alexandra zat vast aan dat komedie-imago, dus ik heb moeten knokken om producenten ervan te overtuigen dat ze geschikt was voor de rol van Katie. Geldschieters houden niet van risico. Ten tijde van Sous le sable wilde niemand iets weten van Charlotte Rampling.