Corneliu Porumboiu over Politist, adjectiv

In 12:08: East of Bucharest gaf de Roemeense regisseur Corneliu Porumboiu al blijk van een uiterst geraffineerd gebruik van taal en drama. In zijn tweede film, Politist, adjectiv, doet hij er nog schepje bovenop.

Porumboiu’s film vertelt het verhaal van een provinciale politieman die verstrikt raakt in abstracte discussies over de letter van de wet. 12:08: east of bucharest is thematisch verwant aan zijn debuutfilm, maar radicaler in beeld gebracht.

De thema’s die u in 12:08: East of Bucharest en Politist, adjectiv behandelt liggen vrij dicht bij elkaar, alhoewel de films formeel gezien wel verschillen. Heeft u bewust gekozen voor een formele breuk met uw eerste film? “Na mijn eerste film begon ik met opzetjes voor vijf nieuwe projecten, maar geen van de vijf was echt precies wat ik zocht. Een jaar later ben ik toen weer helemaal opnieuw begonnen en kwam ik uiteindelijk, na drie versies van het scenario, bij dit verhaal uit, gewoon omdat ik er tevreden over was. Ik ben een scenarioschrijver en regisseur die eerst schrijft en dan filmt; ik zal nooit het scenario herschrijven terwijl ik op de set ben, dus veel keuzes worden al tijdens de scriptfase gemaakt.”

In uw debuutfilm ging het vooral over de precieze definitie van het woord revolutie, terwijl u nu kijkt naar definities van woorden in het algemeen. “Dat klopt, dat is ook iets wat me fascineert. Het is trouwens niet zo dat ik op het idee gekomen ben van deze film doordat ik terug ben gegaan naar mijn debuutfilm. Ik hou er eigenlijk helemaal niet van om mijn eigen werk terug te zien. Als ik in Cannes in een zaal met 800 vreemden mijn film heb gezien is het ook helemaal mijn film niet meer. De andere scenario’s waar ik aan werkte, gebruikten eenzelfde soort realistisch kader maar sneden andere onderwerpen aan. Ze speelden zich wel allemaal af in mijn geboorteplaats Vaslui [in het oosten van Roemenië, bij de grens met Moldavië], omdat ik die omgeving zo goed ken en ik daardoor het gevoel heb dat ik de personages ook onmiddellijk begrijp.”

Zoals in de titel van uw eerste film al werd onderstreept, is Vaslui ook vooral niet Boekarest, waar bijna alle hedendaagse Roemeense films zich afspelen. “Kleine steden zoals Vaslui zijn zo verschillend van de hoofdstad. Wat de mensen er bezighoudt en waar ze zich ongerust over maken, zijn echt andere dingen, kleinere dingen. Het zijn de dingen die ik ken, dus vandaar dat mijn films zich allemaal in Vaslui afspelen.”

U lijkt meer over de cameravoering nagedacht te hebben dan in 12:08: East of Bucharest. “Wanneer ik het scenario schrijf, denk ik al na over hoe het er visueel uit zal zien en zal werken. Ik hou van het soort films waarin de cameravoering echt helpt om het verhaal te vertellen. In dit geval kwam het mij dan ook erg goed uit, want de hoofdpersoon in Politist, adjectiv is iemand die iemand anders volgt, en ik volg op mijn beurt met de camera de hoofdpersoon. En aangezien hij niet zeker is van de definitie en betekenis van dingen, iets wat we pas later in de film zullen ontdekken, is het logisch dat het er in het begin uitziet als een soort speurtocht, het is een beetje zoeken voor zowel de hoofdpersoon als voor het publiek. Niemand weet tijdens de openingsscènes waar het allemaal heengaat. Omdat ik bang was dat het misschien te onduidelijk en te langdradig zou zijn, heb ik geprobeerd om die zoektocht aan het begin in te korten, maar dat werkte helemaal niet, dus toen heb ik het er in de montagekamer allemaal weer ingezet. Uiteindelijk is bijna alles wat ik gedraaid heb in de film terechtgekomen. Ik heb niet veel bonusmateriaal meer voor op de dvd!”

Er zijn twee momenten in de film waarin u de takes minutenlang vasthoudt en dat zijn de momenten waarin de hoofdpersoon direct met de thema’s van de film geconfronteerd wordt. “Eigenlijk zijn het er drie en alle drie duren ze ongeveer tien minuten, dus een halfuur van de film bestaat uit slechts drie shots. Als eerste is er de scène in de keuken en de huiskamer, wanneer de politieman in zijn eentje zit te eten terwijl zijn vrouw luistert naar een Roemeense schlager en maar doormaalt over de betekenis van het liedje. En dan zijn er de twee takes van ieder tien minuten die slechts gescheiden zijn door een heel kort shot en die samen de finale van de film vormen, een korte epiloog niet meegerekend. In deze scène komt het woordenboek op tafel en wordt er gediscussieerd over de precieze betekenis van al die woorden. In mijn eerste film zaten niet van die gedurfde regiekeuzes en in die zin is deze film dan ook radicaler dan 12:08: east of bucharest. Tijdens het schrijven van het scenario was ik al bezig met het uitwerken van deze scènes en het idee om ze in lange shots te laten zien, maar ik heb alles pas kunnen finetunen toen ik eenmaal de locaties had gevonden, want die hebben een grote invloed op hoe en wat je wel en niet kan filmen.”

U speelt ook met het policier-genre dat in de titel voorkomt, maar dan wel op uw eigen manier. “Het inspelen op en soms frustreren van publieksverwachtingen die voortkomen uit genreconventies was een van de leukste dingen van deze film. De hoofdpersoon is een politieman die een misdaad op moet lossen, dus in dat opzicht lijkt het een typische genrefilm. Maar dan blijkt dat een aanwijzing niet meteen leidt tot nog een aanwijzing, tot alles netjes wordt opgelost aan het einde. Er zijn hier wel aanwijzingen voor de oplettende kijker, maar die wijzen vooruit naar een heel ander soort finale.”

De Filmkrant sprak met Corneliu Porumboiu tijdens het Transilvania Film Festival in Roemenië.