True Noon en Mundane History

Tweeslachtig resultaat van Hubert Bals-dollars

Mundane History

De nieuwe oogst Hubert Bals-dvd’s levert twee kwalitatief behoorlijk uiteenlopende films op. Primitiveit uit Tadzjikistan en inventiviteit uit Thailand.

Het Hubert Bals Fonds: een kwaliteitskeurmerk is het bepaald niet. Eerder een waarschuwing, want de films die geld krijgen van deze aan het Rotterdams Filmfestival verbonden subsidiegever zijn technisch, esthetisch en narratief vaak onder de maat. Geen wonder als je bedenkt dat het HBF is opgezet om filmmakers uit ontwikkelingslanden te steunen. Zij werken met kruimelbudgetten en zijn soms niet op de hoogte van de belangrijkste trends in de internationale filmwereld.

Dat laatste kan heel goed gelden voor Nosir Saidov, die True Noon schoot in een filmtaal die archaïsch aandoet. Je kunt zijn debuut vanwege het theatrale acteren, de kluchtige dialogen, de overwegend medium shots en het soapachtige verhaal afdoen als knullig en amateuristisch, maar ook zeggen: wees blij dat er weer eens een film uit Tadzjikistan komt. Vorige zomer was het in de voormalige Sovjet-republiek de eerste vaderlandse film in achttien jaar die een bioscoopvertoning kreeg op 35mm, een unieke gebeurtenis dus.

Maar Hubert Bals-dollars staan niet per se garant voor cinematografische primitiviteit. Mundane History, niet toevallig één van de Tiger Award-winnaars van het afgelopen festival, maakt gebruik van zogenaamde ‘post-klassieke’ filmtechnieken (zie deze boekrecensie), zoals het over elkaar leggen van verschillende beeldlagen, de home-video-esthetiek en het bevriezen en digitaal inkleuren van beelden. De jonge Thaise debutante Anocha Suwichakornpong staat dus juist middenin onze tijd. Ze onderbreekt haar verder zo introverte en realistische verhaal met de kleurrijke contemplaties op het aardse bestaan, die soms zweverig, en soms weer heel concreet zijn.

True Noon

Puzzelen
Het verschil tussen een tikkeltje ouderwets en hypermodern zit ook in de manier waarop de films verteld worden. Mundane History lijkt op het eerste gezicht lineair en recht-toe-recht-aan, maar is stiekem behoorlijk gefragmenteerd. De dagelijkse verzorging van een vanaf zijn kindertijd verlamde jongen wordt verbonden met de cyclische levensloop van een ster en de geboorte van een baby, het startsein voor nieuw leven. Ondertussen lijkt de gefrustreerde tiener een machtsspelletje te spelen met zijn verzorger en mogen we gissen naar de precieze toedracht van zijn verlamming.

Het lijkt alsof Suwichakornpong al haar ideeën in haar eerste film heeft willen stoppen, alsof ze dacht dat het meteen ook haar laatste zou zijn. In Rotterdam legde ze in interviews zelfs een verband met de politiek instabiele situatie in Thailand. Soms mis je de link tussen de mozaïeksteentjes, maar wat doet het ertoe — het houdt je in elk geval aan het puzzelen.

True Noon heeft meer weg van een klassieke vertelling: jongen en meisje gaan trouwen en vinden allerlei hindernissen op hun weg. Het leger snijdt met prikkeldraad en mijnen een Tadzjikistaans bergdorpje in tweeën, en daarmee een hele gemeenschap. Volstrekt absurd natuurlijk, maar ook in het post-Sovjet-tijdperk zijn de wegen van de autoriteiten ondoorgrondelijk. Nilufar woont vanaf de opsplitsing aan de ene, haar vriendje Aziz aan de andere kant van de grens. Hoe moet het nu met hun bruiloft? En dan staat Nilufars moeder ook nog op het punt van bevallen. Om in het ziekenhuis te komen, moet ze ineens vijftig kilometer omrijden, want daar ligt de dichtstbijzijnde grenspost.

Het onheil kondigt zich keer op keer aan, maar er gebeurt steeds niets. En weer niets. Tot er helemaal aan het eind toch nog iets gebeurt. Dan wordt de idylle die ondanks de machtsuitoefening van boven zo lang in stand is gebleven, alsnog ruw verstoord. En krijgt deze in velerlei opzichten zo brave en folkloristische film een venijnig politiek staartje.


True Noon (Nosir Saidov, Tadzjikistan, 2009, Filmfreak)
Mundane History (Anocha Suwichakornpong, Thailand, 2009, Filmfreak)