Carte postale de Cannes 2013 (4)

A Touch of Sin
De Filmkrant doet elke dag verslag van het 66ste Filmfestival Cannes. Vandaag Ronald Rovers over moordenaars en een brandende penis.
Dit was dan weer geen marketingstunt. “You are the crazy people!“, schreeuwde een vrouw met een schrille stem en een kleine bochel op de Croisette tegen voorbijgangers. De ironie ontging vast niemand, maar de zon scheen dus het kon ook niemand wat schelen.
Sowieso lag de ironie vrijdag op straat: terwijl vakblad Variety waarschuwde tegen zakkenrollerij door het voetvolk uit Marseille werd door een hoger echelon criminelen uit de kluis van juwelier Chopard voor 1 miljoen aan juwelen gestolen. Spul dat bedoeld was om de halzen van sterren te sieren die achteloos de jet naar Cannes hadden genomen, maar dat nu god weet waar verhandeld wordt voor een tiende van de prijs. De sterren zelf zullen er niks van merken want die krijgen meteen ander gesponsord goud omgehangen.
Eén bron is natuurlijk geen bron, maar een buitenlandse collega die zaterdagochtend jurylid Cristian Mungiu had gesproken, beweerde dat de Roemeen zei dat nog geen enkele film de jury ‘had weggeblazen’. Des te meer kans dus voor Alex van Warmerdam, wiens Borgman zondagochtend om 8.30 aan de beurt is. Maar het is zeldzaam dat een jurylid zoiets vertelt, dus helemaal te vertrouwen is het niet. Anderzijds, Mungiu kan het protocol misschien niets schelen. Enfin, eigenlijk weten we nog steeds niks.
Maar als Mungiu het wel heeft gezegd, dan strookt dat met wat veel critici ook vinden: de eerste drie dagen hebben weinig indruk gemaakt, ook al wisten mensen dat jurylid Nicole Kidman huilend uit Le passé kwam. Dat was zeker een indrukwekkende film, afgezien van een belachelijk melodramatisch eind. Maar ook Asghar Farhadi kan zich vergissen. Daar verandert een Gouden Beer niks aan.
Er waren wel een paar kleinere sterke films. Veel mensen waren onder de indruk van L’inconnu du lac van Alain Guiraudie en het net door distributeur Cinéart aangekochte The Selfish Giant, Clio Barnards interpretatie van een kort verhaal van Oscar Wilde en de opvolger van The Arbor. Maar die zal Steven Spielberg niet tot winnaar kiezen. Niet alleen omdat ze allebei niet in de hoofdcompetitie draaien, maar omdat de ene een gay cruising horrorthriller is en de andere een klein — maar fijn — Brits kitchensinkdrama. Amat Escalantes Heli is tot nu toe de beste film uit de competitie, maar daarin wordt een penis in brand gestoken. Niet waarschijnlijk dat zoiets de Gouden Palm wint.
De eerste Nederlandse competitiefilm in pakweg veertig jaar Cannes — allez Borgman — biedt mogelijkheden. Dat de film überhaupt geselecteerd is, bewijst al dat Van Warmerdam iets heeft gedaan dat over de grenzen heen begrepen wordt. Maar hoeveel wordt begrepen? Hoeveel begrijpen mensen hier wij van wat Jia Zhang-ke in A Touch of Sin laat zien? Hoeveel kan alleen door Chinezen begrepen worden? Gedecodeerd?
Tuurlijk, cinema moet een universele taal zijn. Maar geen enkele filmmaker ontsnapt aan z’n eigen subjectiviteit. Ik was blij dat een Chinese criticus vroeg wat ik van A Touch of Sin vond toen we samen met een deel van de andere 4.800 geaccrediteerde filmjournalisten op de start van een nieuwe film wachtten, want toen kon ik ook vragen wat hij er van vond. In hoofdzaak dachten we hetzelfde: de film bracht niet alles uit de vier verhalen over geweld in hedendaags China bij elkaar. Op een of andere manier voelde het niet als een geheel. Maar over details zullen hij en ik vast anders hebben gedacht. Wie over de achtergronden van de film leest, zal ontdekken dat de filmmaker overeenkomsten tussen zijn verhaal en kung-fu films zag. Onverklaarbare overeenkomsten, zegt hij zelf. Of dat A Touch of Sin een komische uitlaatklep is voor opgekropte frustraties na decennia zwijgzaamheid uit lijfsbehoud, met z’n bloederige wraak op corrupte ambtenaren.
Zo zijn er meer films en misverstanden. Dat maakt het juist zo boeiend. Want wat kun je wel en niet meer zien, wel en niet meer begrijpen door je eigen beperkingen? En hoe bepaal je dan wat goed is en wat niet? Mensen klaagden over Escalante’s geweld om het geweld in Heli. Die brandende penis en al die andere ellende in zijn film over Mexicaans drugsgeweld, zouden alleen effectbejag zijn. Wie El Sicario — Room 164 heeft gezien, over die bekentenissen van een huurmoordenaar van een of ander drugskartel, weet dat die dingen gebeuren. Dus om te zien dat Escalante niet wil shockeren om te shockeren, maar wil shockeren door de realiteit te tonen, moet je weten wat echt is. Bij Escalante is dat niet zo moeilijk omdat over de Mexicaanse drugsellende wekelijks in de kranten wordt bericht. Maar bij Jia Zhang-ke’s A Touch of Sin ligt dat ingewikkelder. Wie weet genoeg van de Chinese cultuur?
En moet je psychoanalytisch gemankeerd zijn om het saaie nieuwe broddelwerk Jimmy P. van Arnaud Desplechin te waarderen, met een rol waarvoor Mathieu Amalric zich een beetje moet schamen? Kunnen we over praten. Een handjevol cinefiele critici vindt ‘m in elk geval fantastisch. En misschien ligt het bij Borgman ook ingewikkelder. Misschien laat Van Warmerdam iets verschrikkelijks Hollands zien. Of misschien overstijgt hij grenzen met z’n gestilleerde absurdisme. Zondag weten we het, want dan zullen we her en der de meningen van buitenlandse collega’s peilen. In ieder geval was de enige persoon die ik sprak die de film al had gezien, erg onder de indruk.