Cannes 2021, blog 6

Op de dag dat de laatste nieuwe competitiefilms worden vertoond is in Cannes het grote voorspellen al lang begonnen. Wie pakt de Gouden Palm en wie neemt de andere prijzen van het festival in ontvangst?

Spike Lee is dit jaar overal. De regisseur van Do the Right Thing en Da 5 Bloods staat op de officiële poster van het festival en staart je dus na, waar je ook heengaat op of rondom de Croisette. Voor filmmakers is zijn blik ongetwijfeld nog wat doortastender, want Lee is dit jaar voorzitter van de hoofdjury. Morgen reikt hij samen met zijn jurygenoten de Gouden Palm uit aan één van de vierentwintig films van de hoofdcompetitie.

Onder filmjournalisten is het grote voorspellen al begonnen. Om in te schatten welke films kans maken op de prijzen kijken zij vaak naar de specifieke jurysamenstelling. Met Lee aan het hoofd lijken vooral urgente, politiek geëngageerde films in het voordeel te zijn. In interviews en andere persmomenten legt Lee nadruk op politieke onrust en ongelijkheid in de wereld. In privégesprekken schijnt hij zelfs te hebben aangegeven dat hij voor de Gouden Palm zoekt naar maatschappijkritische films met politieke relevantie. Wat ook prima past bij het filmwerk van jurygenoten als Mati Diop (Atlantique), Kleber Mendonça Filho (Bacurau) en acteur Song Kang-ho die een grote rol in de vorige Gouden Palm-winnaar Parasite had. De jury bestaat verder uit regisseur Jessica Hausner (Little Joe), actrices Maggie Gyllenhaal en Mélanie Laurent, acteur Tahar Rahim en zangeres Mylène Farmer.

De jurysamenstelling en Lee’s voorkeuren in acht genomen, komen betting experts als filmcriticus Neil Young op uit Asghar Farhadi’s Iraanse comeback A Hero (Ghahreman), een ouderwets goedgemaakte Farhadi over schuld, bedrog en eer. Na zijn overbodige Spaanstalige thriller Todos lo saben (2018) filmt de Oscar-winnende regisseur weer in de hoofdstad van Iran, waar hij ditmaal beeldvorming in het moderne medialandschap op kritische wijze in beeld brengt. In zijn typerende, rigoureuze shots volgt hij een gevangene die in zijn wanhoop om een schuld af te betalen de media zoekt. Rahim (Amir Jadidi) reconstrueert op het lokale journaal hoe hij als gedetineerde met een woekerschuld alsnog een kwijtgeraakte tas vol waardevolle gouden munten terugbracht naar de rechtmatige eigenaar. Het nieuwsitem gaat viral, waardoor de man met de grote ogen en een brede lach te boek komt te staan als de held van de buurt. Hij hoopt op deze manier vergiffenis te krijgen van zijn schuldeiser, die zo zijn eigen, complexe redenen blijkt te hebben om Rahims pogingen tot terugbetalen te weigeren.

A Hero is een klassieke Farhadi, in de manier waarop Rahim onbedoeld processen in gang zet die veel groter en onoverzichtelijker zijn dan hij aanvankelijk kan weten. De machine van de media is door hem opgestart, maar kan niet door hem bestuurd worden. Farhadi snijdt aan hoe het nieuws een vorm van entertainment is geworden en hoe het journaal kan werken als propaganda voor de uitpuilende gevangenissen. Hij sleept sociale media er ook bij en laat zien hoe de woede van de massa zich eerder richt op een zwakker doelwit, dan op de staat zelf — de eigenlijke bron van alle problemen in de film.

Amir Jadidi maakt een goede kans op de prijs voor beste acteur, al is er flink wat serieuze competitie, net als bij de actrices. Ryusuke Hamaguchi’s Drive My Car (Doraibu mai kâ) maakt in beide categorieën ook kans, al is het maar omdat de film zo’n sterke focus legt op de daad van acteren en de achterliggende betekenis van het opvoeren van een rol. Hamaguchi is een van de succesvollere jonge regisseurs uit Japan. Eerder dit jaar won hij met Wheel of Fortune and Fantasy al de Grand Prix (een Zilveren Beer) in de competitie van het filmfestival van Berlijn. Nu staat hij in de hoofdcompetitie van Cannes met een verfilming van een kort verhaal van Haruki Murakami.

Om met de deur in huis te vallen: Drive My Car is nog beter dan Burning (2018), de eerdere Murakami-verfilming door de Zuid-Koreaanse regisseur Lee Chang-dong. Hamaguchi heeft een ontzettend intiem epos van drie uur gemaakt over een acteur die zelfs na haar dood het overspel van zijn vrouw nog niet verwerkt heeft. Pas tijdens de voorbereidingen voor een opvoering van Tsjechovs Oom Vanja weken zijn gevoelens langzaam los. Het is een film die grote emoties vangt in kleine gebaren. Daardoor heeft Drive My Car misschien niet alle kwaliteiten van een typische Gouden Palm-winnaar — groots, overrompelend, intens — maar de film maakt zeker kans op een van de andere te vergeven prijzen.

Onder de actrices lijkt de wedstrijd te gaan tussen de hoofdrolspeelster in twee Scandinavische films: Seidi Haarla in het Finse Compartment No. 6 en Renate Reinsve in het Noorse The Worst Person in the World. Misschien wel omdat hun rollen op elkaar lijken. Beide films gaan over de romantische meet cutes van late millenials; het verschil zit hem in de schaal waarop de films de bewogen levens van een jongvolwassenen proberen te vangen. Joachim Triers The Worst Person in the World (Verdens verste menneske) is een groots opgezet portret van een generatie waarin we vier jaar in het leven van een jonge vrouw in Oslo voorgeschoteld krijgen. In twaalf hoofdstukken vangt Trier hoe brokkenpiloot Julie (Reinsve) door haar professionele, romantische en sociale leven laveert. Het is een van Triers beste films tot nu toe: een ironisch maar oprecht beeld van hoe het is om nu jong te zijn, dat op behendige manieren alle clichés weet te vermijden of overstijgen.

Nog beter is het veel kleinere Compartment No. 6 (Hytti nro 6) van de Finse regisseur Juho Kuosmanen, die een flinke hit had met The Happiest Day in the Life of Olli Maki (2016). Zijn millennial-romance speelt zich af in de trein naar Moermansk, het koude en kille uiterste noordwesten van Rusland, waar een jonge archeoloog historische rotstekeningen wil bestuderen. Het is een reis vol teleurstellingen, op prachtige manieren geïncasseerd door Haarla. Compartment No. 6 doet in veel opzichten denken aan de Richard Linklaters Before-trilogie, maar dan met minder comfort, meer onzekerheid en viezer haar. Wat de films met elkaar gemeen hebben is hoe ze even vluchtige als intense momenten vangen tussen twee vreemden die in en uit elkaars leven bewegen. Samen met Drive My Car is Compartment No 6 een van de meest ontroerende films van de competitie.

Een hoofdprijs voor de langverwachte nieuwe film van Kirill Serebrennikov zit er waarschijnlijk niet in; daarvoor is Petrov’s Flu (Petrovy v grippe) té chaotisch, te lastig te volgen, te druk — te veel van alles eigenlijk. Maar het moet vreemd lopen als de voorheen in huisarrest geplaatste regisseur geen enkele prijs wint met zijn koortsachtige portret van hedendaags Rusland, waarin verhalen, emoties en herinneringen caleidoscopisch in elkaar overvloeien. Serebrennikov heeft met zijn minst toegankelijke film misschien wel zijn beste tot nu toe afgeleverd, een tour de force waarin Russische kunst en popcultuur samensmelten tot een opwindend, opstandig en opruiend nieuw geheel. En als je het zo omschrijft, klinkt dat ineens toch ook wel als een film voor Spike Lee film…