34ste editie Cinekid waaiert uit

Zoals te verwachten viel heeft ook Cinekid vanwege corona gekozen voor een hybride vorm – op locatie en online. Een overkoepelend thema ontbreekt dit jaar in dit internationaal belangrijke kinderfilmfestival, maar dat wil niet zeggen dat er niet veel te ontdekken valt. Zoals de openingsfilm Calamity, een prachtige animatie die een onafhankelijke geest ademt.

Calamity, une enfance de Martha Jane Cannary, zoals de Frans-Deense productie waarmee Cinekid dit jaar opent voluit heet, neemt de jonge kijkers meer naar een wereld zoals ze die nog niet vaak zagen. Terwijl er tegelijkertijd genoeg is dat herkenbaar en aansprekend is. Spannend avontuur en een eigenwijze en ondernemende jonge hoofdpersoon, om maar iets te noemen.

In Calamity leven we mee met de twaalfjarige Martha Jane, die tijdens de grote huifkartrek door de Verenigde Staten niet begrijpt waarom meisjes geen paard mogen rijden. Wanneer ze zelfs een broek aantrekt, omdat dat gemakkelijker is, is het schandaal nog groter. Na een heftig conflict met de leider van de karavaan gaat Martha Jane er vandoor om op eigen kracht te ontdekken wat ze waard is.

Unieke animatie
Het verhaal is een vrije fantasie over een mogelijk jeugdavontuur van de bestaande Wild West-heldin Calamity Jane. Hoewel gesitueerd in 1863, doet deze Calamity niet direct denken aan een traditioneel historisch drama. Ook voor hedendaagse kids kan Mary Jane een rolmodel zijn. Bestaan er wel typische jongens- of meisjesdingen? Dat zal een thema zijn bij het nagesprek dat Cinekid bij de film organiseert.

Ook de heel eigen animatiestijl van regisseur Rémi Chayé (zie zijn eerdere Reis naar het noorden) draagt bij aan het tijdloze en unieke karakter. Een betrekkelijk sobere, maar heel sprekend gestileerde 2D-animatie die zowel de sfeer van het grootse, wijde land of een nacht onder de sterren oproept, maar ook de figuren een levendig en realistisch karakter geeft. Eerder dit jaar werd Calamity bekroond als beste film in de hoofdcompetitie van animatiefestival Annecy.

Dat Calamity het festival mag openen heeft mede te maken met de band die Cinekid met deze film heeft, licht Erik Tijman, hoofd film & series van Cinekid, desgevraagd toe. “We volgen Rémi Chayé al langer. Zijn Reis naar het noorden is ook op Cinekid vertoond. Calamity is in 2017 gepitcht op de Coproduction Market van Cinekid. Daar hebben de producenten elkaar gevonden. Daarbij sluit de film mooi aan bij de wens van Cinekid om kinderen te stimuleren wereldburgers te worden met een brede interesse. Calamity is historisch en toch eigentijds, over een meisje dat zich niet wil conformeren. Ze zoekt een eigen weg maar zet zich toch in voor haar familie en de gemeenschap. Er is veel dat kinderen zullen herkennen.”

Diversiteit
Overigens is de internationale competitie, waar Calamity deel van uitmaakt, niet de meest veelzijdige van de afgelopen jaren. Met uitzondering van het Israëlische Luchtpiraten is de selectie een puur Europese aangelegenheid geworden, met voornamelijk witte hoofdpersonen. Terwijl vorig jaar ook andere werelddelen in de internationale competitie vertegenwoordigd waren. Hoe zit dat?

“Cinekid streeft altijd naar zo veel mogelijk diversiteit – genres, landen, thema’s, gender”, aldus Tijman. “Ook kleur heeft de aandacht. Dat het in de internationale competitie dit jaar tegenvalt heeft te maken met het beperkte aanbod. Dat is mede een gevolg van corona. De voltooiing van veel lange films is daardoor vertraagd. Vooral landen met een toch al beperkte kinderfilmproductie zijn hierdoor uitgevallen. Overigens pakt de variatie bij de sectie korte films beter uit, met titels uit bijvoorbeeld Kenia, Colombia, Nepal en Iran. Als we het hele programma overzien is er werk uit meer landen dan ooit: 43. En kleur is er ook in de Nederlandse competitie.”

Inderdaad. Bij die selectie treffen we onder meer het magisch-realistische Buladó, recent bekroond met het Gouden Kalf voor beste Nederlandse film. Zou nu dus ook zomaar de beste Nederlandse familiefilm kunnen worden.

Sterke meisjesrollen
Het streven naar diversiteit is overigens wel geslaagd bij het evenwicht tussen meisjes- en jongensrollen. Als we kijken naar de hoofdpersonen in de internationale competitie dan gaat dat mooi gelijk op. Tijman is blij dat er veel titels zijn met sterke vrouwenrollen waar jonge kijkers zich aan kunnen spiegelen.

In het spannende en opvallend genuanceerde Zweedse oorlogsavontuur The Crossing zien we bijvoorbeeld hoe een fantasierijk meisje van tien het voortouw neemt bij het in veiligheid brengen van twee joodse kinderen. Een heel andere film waarin het meisjesperspectief een belangrijke rol speelt is het Finse Eden. Een sterk coming-of-agedrama dat zich afspeelt tijdens een zomerkamp dat de Finse kerk traditioneel voor tieners organiseert. Heel volwassen uitgewerkt, en bijzonder vanwege het feit dat het thema religie meespeelt.

Het Iers-Letse The Castle is een andere voorbeeld van film die gedragen wordt door een jonge vrouwelijke hoofdrolspeler. De dertienjarige Monika droom van een carrière als zangeres, maar dat botst hard met de realiteit van de immigrantengemeenschap in Dublin. Een indringend sociaal-realistisch drama dat behoorlijk aangrijpend is. Een jeugdfilm? Niet perse, want als iets heel goed is, wordt het etiket ‘jeugd’ of ‘volwassenen’ tamelijk arbitrair. Net als bij Buladó.

Drie titels verwijzen naar de Tweede Wereldoorlog. Naast het al genoemde The Crossing zijn dat De glaskamer, waarin een Duitse jongen het verschil leert zien tussen nazi-propaganda en de realiteit van de oorlog, en De fantastische tijdreis van Margot en Marguerite. De hedendaagse Margot tuimelt daarin door een gat in de tijd terug naar 1942, waar Marguerite haar vader is kwijtraakt. Ook hier sterke meisjes- en vrouwenrollen in een aanstekelijk en met humor verfilmd avontuur vol levendige karakters.

Keuzestress
Gevraagd naar andere opduikende thema’s stipt Tijman het fenomeen keuzestress aan. Iets dat ongetwijfeld zal leven bij veel kinderen van nu. “Er wordt immers veel van ze gevraagd, en dan zijn er ook nog, zoals bijvoorbeeld in Eden, de verwachtingen van ouders en leeftijdgenoten waartussen gemanoeuvreerd moet worden. Ook in Calamity speelt dat mee.”

Vooral in de Zweedse komedie Sune’s keuze (vervolg op Sune vs. Sune) leidt het getwijfel van de jonge held tot hilarische situaties. In het hier sterk op lijkende Het dagboek van Bert worden tienerperikelen eveneens met veel stevige knipogen uitvergroot. Niet toevallig zijn beide titels gebaseerd op boeken van het duo Anders Jacobsson en Sören Olsson. Uiterst vermakelijk, maar met zijn neiging tot stereotypen begint dit toch al aardig op een formule te lijken. Zoals er trouwens in deze competitie nog wel een paar titels zijn die duidelijk op beproef stramien borduren

Bij wijze van contrast stip ik dan graag nog even het ook al op het Rotterdams Filmfestival vertoonde Marona aan. Een sublieme animatiefilm die zich aan alle formules onttrekt. Over het leven van een kleine hond, getekend en geanimeerd met een vrijheid van expressie die je hart doet opspringen.

Uitbreiding vertoning
Juist doordat in verband met corona de hele presentatie herzien moest worden is deze Cinekid juist toegankelijker dan ooit. Het aantal vertoningsplaatsen is uitgebreid. Er zijn dit jaar tien festivallocaties in en buiten Amsterdam waar films, televisieproducties, media-installaties en workshops meegemaakt kunnen worden. Nieuw zijn dit jaar de livestreams: ontmoetingen met speciale gasten op een van de locaties zijn tegelijkertijd op de andere festivallocaties te zien, en voor een deel ook online thuis. Daarnaast gaat het festival online via Cinekid Play. En net als in andere jaren is er het aanvullende satellietprogramma Cinekid on Tour, in ruim twintig filmtheaters door het hele land.

Cinekid opent op 7 oktober met een feestelijke première van Calamity, een besloten voorstelling voor uitsluitend kinderen in EYE. Ook Cinekid Play is vanaf 7 oktober beschikbaar. Het landelijk festivalprogramma loopt van 10 t/m 23 oktober. Cinekid on Tour vindt plaats van 10 t/m 25 oktober. Van 19 t/m 23 oktober is er het programma voor professionals, waaronder de Junior Co-production Market en het Industry Forum.