Thuiskijken – 5 juli 2012
Game of Thrones
Game of Thrones
Mad Men in maliënkolders
Het tweede seizoen van fantasyserie Game of Thrones werd in april en mei uitgezonden door de Amerikaanse betaalzender HBO. Het derde seizoen begint pas in april 2013. Maar is het de moeite waard om zo lang te wachten?
Draken, ridders en intriges, eergevoel, verraad en haat. In chaotische tijden duiken oude waarden en verhalen op uit verlangen naar een overzichtelijke wereld waarin magie en zwaarden en niet kredietbeoordelaars en advocaten het lot bepalen. Ook al is het onderscheid tussen die zaken niet altijd duidelijk. In Nederland wordt het eerste seizoen van Game of Thrones pas dit najaar uitgezonden maar iedereen die van fantasy houdt wist de serie via HBO of via meer obscure routes al lang te vinden.
Voor de mensen die het te druk hadden met kredietbeoordelaars en advocaten: waar hebben we het over? Game of Thrones is de verfilming van de boekenserie Het Lied van IJs en Vuur van de Amerikaanse schrijver George R.R. Martin. Decor is het mythische land Westeros, waarin zeven adellijke families over zeven koninkrijken heersen en elkaar in wisselende allianties bestrijden. Inzet van alle strijd is heerschappij over Westeros door het bezetten van de IJzeren Troon in de hoofdstad King’s Landing. Maar dat is niet de enige strijd die het land bedreigt. Vanuit het oosten komt Daenerys Targaryen de troon opeisen, een verstoten koningsdochter en de legendarische ‘moeder van de draken’ en vanachter de grote Muur in het noorden naderen de horden.
Orgie
Is het de moeite waard om tot april te wachten? Ja. Maar niet vanwege de revolutionair vrouwvriendelijke inzichten achter de serie. Online werd de afgelopen maanden nogal wat afgebabbeld over de almachtige en vrijgevochten rol van vrouwen in het koninkrijk, maar dat is voor het grootste deel onzin. Nog steeds komt er bijna geen vrouw voorbij of ze gaat in het volle zicht uit de kleren. De mannen beslissen, de mannen voeren oorlogen en de mannen dwingen de macht af. Dus laten we niet overdrijven. De filosofie achter de serie is voor een deel gewoon de erotische fantasie van meneer George R.R. Martin. Voor het overige is het een combinatie van machiavellistische orgie, Hobbesiaanse oorlog van iedereen tegen iedereen en een potpourri van bovennatuurlijke krachten.
Wat Game of Thrones aantrekkelijk maakt is niet de filosofie erachter maar haar structuur. Zelden is een seizoen zo moedig afgesloten als de eerste reeks van Game of Thrones toen in de finale een cruciaal personage werd uitgeschakeld. In het tweede seizoen zou dus alles anders worden. De kijker zou een nieuwe vertrouwensband moeten opbouwen met nieuwe personages, de machtsverhoudingen zouden weer helemaal anders komen te liggen en het verhaal zou zich in onverwachte richtingen moeten ontwikkelen. Nieuw was die narratieve strategie niet want al sinds Hitchcocks Psycho verdwijnen belangrijke personages vroeg van het scherm, maar om dat in een serie te doen, na een heel seizoen: applaus.
Achterkamertjes
Die onvoorspelbaarheid zette door in het tweede seizoen, toen de politieke intriges pas echt op gang kwamen. In afwachting van legers en draken die vanuit de uithoeken van Westeros arriveren, is dat waar het in de serie allemaal om draait: de politieke en romantische intriges en de soft-erotische diplomatie die gebruikt wordt om al dat achterkamertjesoverleg in de juiste richting te sturen. Vaak kan zelfs de kijker niet meer uitmaken wat de motieven van personages zijn om de ene dan wel de andere alliantie aan te gaan en dat geeft de serie haar venijn. In die zin is de mythische stoelendans van Game of Thrones meer soap dan fantasy want magische verschijningen en zwaardgevechten zijn er eigenlijk maar weinig. De makers begrijpen dat de dreiging van gevechten spannender is dan de gevechten zelf.
Het hoogtepunt van de serie moet dus nog komen, want er bestaat een dreiging die al twee seizoenen lang in het donker is gehouden. Boven de noordelijke muur bouwt zich een vijandig leger van ondoden op waar geen sterveling in Westeros een wapen tegen heeft. Of het moeten de draken van Daenerys Targaryen zijn. Maar die zijn nu nog te klein.
Ronald Rovers
Game of Thrones Seizoen 1 (dvd) | Verenigde Staten, 2011 | 600 minuten | Warner Home | seizoen 1&2 (online) HBOgo.nl
Beeld
Actieregisseur Len Wiseman komt op 9 augustus met een remake van Total Recall. Zouden deze iconische beelden uit Paul Verhoevens origineel uit 1990 de nieuwe versie gehaald hebben??
Arnie doet een face lift
De anatomische les
Recall-machine
Robottaxi
Wandelen op Mars
Joost Broeren
Kan een film zowel te veel als te weinig plot hebben? Bunohan, eerder dit jaar te zien op het IFFR, bewijst van wel. Dit gewelddadige noodlotsdrama waarin drie van elkaar vervreemde broers worden teruggezogen naar hun bloedhete geboortegrond is zowel traag kabbelend als overvol.
Bunohan is de naam van een dorp in het door god en gebod verlaten grensgebied tussen Thailand en Maleisië. Een tussenland van mangroves, strand en moeras waar de zon altijd onbarmhartig schijnt en de inwoners even hard zweten als roken. Een ideaal toevluchtsoord voor criminelen, gestrande dromen en magische verhalen. Het leven is hier niet veel waard; Bunohan betekent namelijk ook ‘moord’ in het Maleis.
In deze uithoek kruisen de levens van drie broers die elkaar jaren niet meer hebben gezien. Een kickbokser op de vlucht voor criminelen, een huurmoordenaar gestuurd om die kickbokser om te leggen, en een gladjakker die zegt voor zijn oude vader te willen zorgen maar er ondertussen op uit is de familiegrond te verpatsen aan investeerders uit de grote stad.
Vrouwen zijn er niet in deze mannenwereld, behalve de overleden moeder van de broers — die opduikt als een geest in het moeras, of in een droom. Dan is er nog een magische kruidendokter, er worden graven versleept van een strand naar het moeras en terug naar het strand; mannen zweten, roken, kickboksen en moorden, en roken en zweten nog meer. Uitgelegd wordt er weinig.
Schrijver en regisseur Dain Said heeft een fijnzinnig oog voor genadeloze natuur, die hij laat vangen door Apichatpong Weerasethakuls vaste cameraman. De uitgestrekte zandvlaktes koken onder de gouden zon en de groengrijze mangroves baden in spookachtig maanlicht. Dat leidt tot enkele magische scènes, zoals wanneer de overleden moeder wel of niet zichtbaar is in het eindeloze riet.
Maar magisch of meeslepend wordt de film zelf niet. Dat ligt deels aan het verhaal, dat niet altijd even goed te volgen. Zo blijft volstrekt onduidelijk waarom die broers elkaar nou haten (of niet). Maar het schetsachtige karakter van de plot is niet het probleem: dat is eerder het te veel aan verhaal. Dain Said wil iets zeggen over familie, de ondergang van de natuur, over de kracht van mythes en verhalen. En ondertussen een moderne arthousefilm maken waarin niets wordt uitgelegd en we moeten gissen naar iedere vorm van psychologie. Maar echt raadselachtig is zijn film niet. Blijft over een sfeervol gefilmd en zweterig niemandsland waar je best even de tijd wil vergeten.
Rik Herder
Bunohan | Maleisië, 2011 | Regie Dain Said | 97 minuten | dvd Universal
Met deze geschiedenisles over de Italiaanse eenwording begeeft regisseur Mario Martone zich op vertrouwd terrein. Een plechtstatige film, doortrokken van de hang naar vroeger.
Het is misschien een tegenhanger van de snel-en-vluchtig cultuur op het web, maar ook het langgerekte, epische verhaal lijkt hard aan een renaissance bezig. Met name op televisie, waar series als 24, The Sopranos, Boardwalk Empire, Breaking Bad en Mad Men het ene na het andere publiekssucces boeken.
Noi credevamo, een productie van de dramapoot van RAI Uno, is opgezet als tv-serie, met vier afleveringen van vijftig minuten. Maar na de première op het filmfestival van Venetië gaat hij nu ook in Nederland uit als filmkroniek, à la publiekshit La meglio gioventù (2003).
De Italiaanse cinema heeft een reputatie hoog te houden op het gebied van meeslepende historische saga’s, die maatschappelijke ontwikkelingen inzichtelijk maken aan de hand van persoonlijke levensgeschiedenissen. Regisseur Mario Martone beweegt zich netjes binnen dat sjabloon, alleen zonder de vertrouwde onverschrokken romantiek. Hij is juist een wat saaie boekhouder, bij wie feitelijke accuratesse en volledigheid voorop staan. Dat betekent een stortvloed aan details en dialogen, waaronder de meeste emoties verstikt raken. Het is niet dat de drie vrienden, die in de 19e eeuw de politieke handschoen opnemen voor de Italiaanse eenwording, niet lijden en strijden. Je lijdt en strijdt alleen zo weinig met hen mee.
Terwijl in het scenario genoeg tragiek besloten ligt. De tragiek van slachtofferschap: de mens die zich ondergeschikt weet aan de omstandigheden. Maar ook de tragiek van de fundamentele, knagende twijfel. Zelfs de zwijgzame Domenico, die een leven lang stug blijft vasthouden aan zijn idealen, ontkomt er niet aan. Had hij het wel bij het rechte eind, met zijn ideeën over solidariteit en rechtvaardigheid, de juiste familiale bezetting van het koningshuis en de verdere eenwording van het land?
In Italië kon men het wel waarderen. Noi credevamo won zeven David di Donatello’s, de Italiaanse Oscars, waaronder die voor beste film, scenario en cinematografie. Wie het land voor revolutionair conservatief verslijt hoeft het nauwelijks te verbazen. Martone brengt klassiek, gedragen, plechtstatig, wat oubollig epos. Te vergelijken met de chique maar degelijke spencers waarin je doorsnee Italiaanse mannen nog vaak ziet lopen.
Die hang naar vroeger geeft in elk geval blijk van historisch besef. In Nederland komen we nog niet veel verder dan de schijnoverzichtelijkheid van de canon. Noi credevamo simplificeert niet, en streeft evenmin naar laagdrempeligheid. Dat zijn dan weer de positieve eigenschappen van de boekhouder.
Niels Bakker
Noi credevamo | Italië, 2010 | Regie Mario Martone | 195 minuten | video-on-demand o.a. Cinemalink en later dit jaar op dvd
Nieuwe releases
Vijf tips uit het aanbod voor thuiskijkers in juli en augustus, beschikbaar op dvd, blu-ray of video-on-demand.
Plan C | De schlemielige rechercheur Ronald Plasmeyer (Ruben van der Meer) heeft een flinke gokschuld en plant een kraak met twee kleine criminelen. Dat loopt natuurlijk in het honderd, in deze gortdroge misdaadkomedie van debutant Max Porcelijn. dvd/blu-ray | A-Film
The Autobiography of Nicolae Ceausescu | In deze commentaarloze opeenstapeling van Roemeense archiefbeelden toont Andrei Ujica het megalomane beeld dat de Roemeense dictator van zichzelf schetste: tijdens officiële speeches maar ook volleyballend op vakantie. dvd/vod | Lumière
Martha Marcy May Marlene | Zelfs de staat New York heeft ze: afgelegen boerderijen waar charismatische sekteleiders jonge mensen hun wil opleggen. Zelden zagen we de engerds zo overtuigend aan het werk als in Sean Durkins Martha Marcy May Marlene. dvd | Fox
Jaws | Spielbergs klassieker ter ere van de 100ste verjaardag van Universal Pictures in blu-ray, dus nu ziet u de haaienvinnen en blinkende tandenrijen nóg scherper aankomen door het helderblauwe water. blu-ray | Universal
Play | Hoe ingeprent zijn onze racistische vooroordelen eigenlijk? Ruben Östlund speelt een gevaarlijk spel in deze op ware gebeurtenissen gebaseerde onderzoekende film. De inzet: twee groepjes schoolkinderen en een mobiele telefoon. dvd/vod | Lumière
JB
casting a glance/RR
Lange treinen door je huiskamer laten rijden
Hoog tijd om een beamer en filmscherm aan te schaffen! Er komen steeds meer films voor thuisgebruik uit die je echt niet op een tv-scherm moet bekijken, zoals de treinen en waterrimpelingen van James Benning.
Voor sommige mensen zal de dvd-uitgave van twee films waarin lomp gezegd niet veel meer gebeurt dan dat de zon af en toe opgaat boven het water waarin toevallig een spiraalvormig kunstwerk ligt verscholen of zo af en toe wat treinen door het beeld rijden, ongetwijfeld equivalent zijn aan de vhs met haardvuur of de cd met vogelgezang. Maar denk je eens in hoe geweldig het eigenlijk is om van die enorme denderende Amerikaanse goederentreinen door je huiskamer te kunnen laten rijden. Je zou er subiet een beamer en filmscherm voor aanschaffen. Dat getoeter. Die cadans. Je zou je er bijna één van die illegaal op treinen hoppende hobo’s door voelen, zo’n seizoenarbeider die in menige western een onheilstijding brengt van ver weg of een nazomerromance beleeft met een boerendochter die reeds vergeven is.
Treinen zijn romantisch. Maar in Amerika symboliseren ze zoveel meer. De kolonisatie van het continent met z’n opschuivende frontier. Industrialisatie. En voor de experimentele filmmaker James Benning waren ze het uitgelezen onderwerp voor RR (2007), de laatste film die hij op 16mm zou draaien voor hij op digitaal overging. Zo bracht hij begin (die aankomst van een trein in dat beroemde Lumière-filmpje) en einde van de filmgeschiedenis samen. Elk shot heeft precies de duur van een trein die door het frame passeert. Drieënveertig in totaal. Zie de site van filmkritik.de, als je een echte trainspotter bent. Want minimalist Benning heeft er sinds deze film een heel contingent aan onvermoede fans bij.
Veel van die treinenshots draaide hij op weg van en naar het Great Salt Lake in Utah waar dat spiraalvormige kunstwerk, oftewel de Spiral Jetty van land art kunstenaar Robert Smithson ligt. Want dat staat (ligt) centraal in het zo mogelijk nog minimalistischer casting a glance (2007).
De dubbel-dvd die nu van beide films uitkomt bevat twee korte interviews met Benning waarin hij over het maken van beide films vertelt. Misschien zou je die als een soort van commentaartrack tijdens het kijken van de films moeten afluisteren. Benning is een van de beste filmleermeesters die er is: bescheiden en enthousiasmerend. Iemand die je altijd uitdaagt om echt naar de wereld te kijken. De wereld van zijn films is eerlijk gezegd te groot voor die van het thuiskijkformaat. Maar als je de dvd’s beschouwt als studiemateriaal, of catalogusfoto’s voor de zeldzame keren dat je het een keer in projectie kunt zien, dan is het waarschijnlijk net te doen. Ach, kwamen dit soort films maar met een opvouwbaar filmscherm erbij.
Dana Linssen
casting a glance/RR | Verenigde Staten/Oostenrijk, 2007/2012 | Regie James Benning | 77 en 107 minuten | dvd Edition Filmmuseum
The Lost Weekend
De hel van een spitse alcoholicus
Billy Wilder richtte met The Lost Weekend als eerste in Hollywood de camera op een alcoholicus zonder dat die als grappige stumperd werd weggezet. Het resultaat is ook nu nog indrukwekkend.
Er zijn redenen genoeg om The Lost Weekend aan te bevelen. Met zijn weergave van een drankzuchtig lang weekend waarin worstelend schrijver Don Birnam (Ray Milland) aan de grond raakt (gebaseerd op de gelijknamige semi-autobiografische debuutroman van Charles R. Jackson), was het de eerste grote Hollywoodproductie die alcoholisme serieus nam, en dus niet slechts als bron voor humor gebruikte, zoals met vrolijk stuntelende dronkelappen eerder veelal gebeurde. Regisseur Billy Wilder stelde later dat de drankindustrie zijn studio Paramount vijf miljoen dollar geboden zou hebben om The Lost Weekend niet uit te brengen (en grapte daarbij dat als ze het hem persoonlijk hadden geoffreerd, hij voor het geld zou hebben gekozen). Maar ook de verenigde geheelonthouders roerden zich: zij waren juist bang voor een verheerlijking van alcohol.
Er zijn meer historische staatjes. Zo is de film een van slechts twee titels die zowel de Oscar voor Beste Film als de hoofdprijs op het filmfestival van Cannes wonnen. Het is de eerste film waarvoor regisseur Billy Wilder Oscars won, en de eerste waarmee hij een acteur naar een Oscarwinnend optreden stuurde. Millands speech wordt nog altijd tot de besten uit de Oscargeschiedenis gerekend: hij kwam op, accepteerde het beeldje, nam zijn applaus in ontvangst, en vertrok weer van het podium zonder een woord te zeggen. The Lost Weekend was bovendien de eerste film waarin een theremin (het zweverige elektronische geluidsapparaat dat in de jaren vijftig hordes sciencefictionfilms van hun buitenaardse klanken zou voorzien) werd gebruikt op de soundtrack, en één van de slechts vijf titels die de Franse criticus Nino Frank noemde in het artikel waarin hij in 1946 de term film noir introduceerde, naast ook Wilders voorgaande film Double Indemnity.
Historisch belang te over, kortom. Maar nu de film door de Britse distributeur Eureka! op blu-ray wordt uitgebracht (tegelijk met Double Indemnity overigens), rijst de vraag of de film voor moderne kijkers ook nog iets te zeggen heeft, nu zijn baanbrekendheid inmiddels ruimschoots is overtroffen door films als Requiem for a Dream (Darren Aronofsky, 2000) en Trainspotting (Danny Boyle, 1996). Maar ook met de kennis van nu blijft The Lost Weekend een indrukwekkende weergave van Birnams persoonlijke hel. Grootste troef zijn de spitse dialogen, blauwdrukken voor Wilders latere screwball komedies, waardoor je blijft begrijpen wat Birnams vriendin Helen (Jane Wyman) in hem blijft zien, ondanks dat de arrogante, botte, werkloze alcoholicus niets anders doet dan meelij hebben met zichzelf.
JB
The Lost Weekend | Verenigde Staten, 1945 | Regie Billy Wilder | 96 minuten | blu-ray Eureka!/Masters of Cinema
Nieuwe import
De beste films die deze maanden internationaal op dvd verschijnen, samengesteld door Boudisque (Vredenburg 31, Utrecht, boudisque.nl)?
Barbarella | Cultklassieker eindelijk op blu-ray, met Jane Fonda al in de eerste minuten naakt — zodat publiek dat niet voor de scifi komt daarna meteen weer weg kan, aldus regisseur Roger Vadim. Blu-ray (regiovrij) | Paramount
Faust | Na het despoten-drieluik Moloch (1999, over Hitler), Taurus (2001, over Lenin) en The Sun (2004, over Hirohito) moet Alexander Sokurovs Faust de sleutelfilm zijn voor deze films over macht. dvd (r2) | Artificial Eye
Eclipse Series 34: Jean Grémillon During the Occupation | Drie films van de Franse regisseur Jean Grémillon, gemaakt tijdens de Duitse bezetting van Frankrijk. De drie karakterdrama’s gaan niet over de oorlog, maar leveren wel subtiel hun commentaar. dvd (r1) | Criterion/Eclipse
Porcile | Na Salò waarschijnlijk de meest moedwillig shockerende film van Pier Paolo Pasolini; ook hier draait het om de nachtmerrie-achtige teloorgang van de bourgeoisie. dvd (R2) | Eureka!/Masters of Cinema
Class of Nuke em High | Welkom op Tromaville High School, waar dankzij vergiftigde marihuana de jocks veranderen in freaks, de meisjes demonische baby’s baren en de nerds superkrachten ontwikkelen. dvd+blu-ray (r2/B) | Arrow Video
JB