Martha Marcy May Marlene

Zelfs de staat New York heeft ze: afgelegen boerderijen waar charismatische sekteleiders jonge mensen hun wil opleggen. Zelden zagen we de engerds zo overtuigend aan het werk als in Martha Marcy May Marlene.

Na een spoorloze verdwijning van twee jaar duikt Martha plots weer op in het leven van haar oudere zus Lucy. Ze wil niet vertellen waar ze al die tijd is geweest, mompelt iets over een vriendje in de Catskills. Maar dat Martha een deuk heeft opgelopen wordt snel duidelijk voor Lucy en haar snobistische echtgenoot, architect Ted. Het meisje heeft nachtmerries, woedeaanvallen en stapt onaangekondigd bij haar zuster en zwager in bed; ongeacht het feit dat deze net de liefde bedrijven. Het maakt dat voor Ted de maat snel vol is. Wat hij nooit te weten komt ziet de kijker in zorgvuldig geplaatste flashbacks. Martha is ontsnapt aan een sekte, en is als de dood dat de leden haar zullen terughalen. En dat is niet ondenkbeeldig, als langzaam het plaatje wordt ingevuld van een gemeenschap waar de leden volledig ondergeschikt zijn gemaakt aan de wil van een charismatische leider. Deze Patrick (John Hawkes) weet met vleierij en intimidatie onzekere vrouwen en beïnvloedbare jongens aan zich te binden. Hij schuwt geen middel om totale controle te kunnen uitoefenen, gaat zelfs verkrachting en moord niet uit de weg. Regisseur Sean Durkin spiegelt nadrukkelijk het kille huishouden van Lucy aan de intimiteit van de sekte. Is Martha hiervoor gevlucht? We komen er niet achter, en misschien hoeft dat ook niet. Als bijna fluisterend portret van een zinsbegoocheling werkt de film toch wel. Hawkes toont na Winter’s Bone opnieuw zijn potentieel als acteur en we mogen de serene Elizabeth Olsen verwelkomen als een nieuw talent.

Mark van den Tempel


Martha Marcy Manson

In de VS werd Martha Marcy May Marlene in de markt gezet als psychologische horrorfilm.

Een nogal misleidende campagne, maar je snapt het wel. Vooral in genrefilms duiken sektes en hun psychopathische voormannen geregeld op. De Patrick-figuur uit Martha lijkt nadrukkelijk gemodelleerd naar Charles Manson. Net als Charlie verzamelt Patrick vooral jonge vrouwen om zich heen, leeft op een boerderij en laat zijn volgelingen de wet voor hem overtreden. Hawkes, met zijn indringende blik, zachte stem en woest aantrekkelijk voorkomen lijkt zelfs wel wat op de Family-leider. Manson was een gefrustreerd singer-songwriter, een van zijn liedjes is zelfs nog bij de Beach Boys terechtgekomen. In Martha gebruikt Patrick muziek als middel om vrouwen aan zich te binden. Als hij een liedje zingt dat hij speciaal voor Martha heeft geschreven, luisteren alle meisjes volkomen gebiologeerd. Natuurlijk zijn Mansons daden een dankbaar onderwerp voor de cinema, maar er zijn maar weinig films die zo zorgvuldig diens verhaal vertellen als Martha Marcy May Marlene. Steve Railsback zette een overtuigende Manson neer in Helter Skelter (1976), maar Jim van Bebbers’ The Manson Family (2005) is zuivere pulp. Een van de schaarse films die recht doet aan het gegeven van een sekte die vrouwen aan zich weet te binden, is uitgerekend van de hand van een van Mansons slachtoffers. Roman Polanski’s Rosemary’s Baby (1968) kijkt door de ogen van een jonge moeder naar een satanskring en uiteindelijk is haar overgave ook hormonaal. Haar moederinstincten winnen het van de ratio. De duivel krijgt altijd de leukste vrouwen.

MvdT