FilmThuis – 22 september 2011

Erasmus over de liefde

De Adagia van Erasmus waren het uitgangspunt voor de dertig korte films van Mark de Cloe en Jeroen Berkvens, onder de optimistische titel Life is Beautiful.

Filosoof en humanist Erasmus verzamelde meer dan drieduizend spreuken die te denken geven. De zogenaamde Adagia die hij ‘kleine edelstenen’ noemde. Mark de Cloe en Jeroen Berkvens sloegen aan het edelstenen slijpen en maakten dertig korte films van ongeveer vier minuten. De overpeinzingen over de liefde en de kleine gebeurtenissen van het leven beginnen elke keer met zo’n adagium. Zoals ‘Het uur snelt heen, de tijd vloeit weg’, waarna de film een auto in een wasstraat laat zien. Het reinigende water vloeit langs de ramen als de tijd.
‘Tijd slijt marmer’ schreef Erasmus ook, waarna Jeroen Berkvens een liftbediende laat vertellen dat hij in veertig jaar al 108.000 kilometer heeft afgelegd met de lift en gekscherend zegt dat hij op een derde zit op weg naar de maan. Berkvens filmde meer mensen tijdens hun dagelijkse werk, zoals de beste barista (koffiemaker) van Europa in Brugge, een restaurateur van raamschilderingen en een medewerker op de bagageafdeling op Schiphol.

Staalkaart
Mark de Cloe (Boy Meets Girl Stories) begeeft zich wederom op het glibberige terrein van de liefde, zoals in het ontwapende beginfilmpje ‘Het kind is de vader van de man’, waarin De Cloe’s twee zoontjes op een bankje over verliefdheid praten en elkaar moed inspreken om op een meisje af te stappen. Sylvia Hoeks speelt een tolbediende die onder het adagium ‘Liefde komt met kijken’ blikken wisselt met mannen in auto’s die in eindeloze rijen voor haar raampje komen rijden. Haar handen raken de handen van de mannen even aan, tot hun onuitsprekelijke vreugde.
De taal van handen en de betekenis van blikken zijn vertrouwd terrein voor Mark de Cloe, die zijn korte films in de vorm van kleine gedichten maakt. Mooi is de hand aan het stuur van een zoon die in zijn hoofd een gesprek voert met zijn overleden vader, die jaren terug op dezelfde manier de gezinsauto naar Frankrijk reed en nu een lege plek in de auto heeft achtergelaten. De zoon kan de onrechtvaardigheid niet verkroppen als hij iemand ziet die ouder is geworden dan zijn vader. Matthijs van de Sande Bakhuyzen speelt in een deze beperkte setting een intense rol.
De Cloe wilde met Life is Beautiful de keuzes laten zien die we in ons leven maken, de keuzes die we liever niet hadden willen maken en de keuzes die we liever anders hadden gemaakt. De films zijn tegelijk een staalkaart van jonge Nederlandse acteurs, zoals Bracha van Doesburgh, Melody Klaver, Robert de Hoog, Sylvia Hoeks, Matthijs van de Sande Bakhuyzen, Rifka Lodeizen, Hadewych Minis, Jelka van Houten, Waldemar Torenstra, Gaite Jansen en Katja Herbers. Afgelopen december zijn zeven films als sneak preview door HUMAN uitgezonden en nu zijn ze dan eindelijk op dvd, om ook in kleine porties bekeken te worden, als een poëziebundel die je af en toe openslaat.

Mariska Graveland

Life is Beautiful



Regie
Mark de Cloe
Jeroen Berkvens
Nederland
2011
Met
Bracha van Doesburgh
Melody Klaver
Robert de Hoog

120 minuten

Distributie
A-Film
Première op het Nederlands Film Festival en verkrijgbaar op dvd via Submarine.

Puberende moordmachine

Niet elke scheet die Hollywood laat belandt hier in de bioscoop. Waarschijnlijk is dat maar goed ook. Maar dat Hanna dan weer net tussen wal en schip moet vallen, is jammer.

Regisseur Joe Wright dient zijn adrenaline-injecties ruw en meedogenloos toe en dirigeert zichzelf zo een aardig eind in de richting van Park Chan-wooks meesterlijke Vengeance-trilogie. Net als in het slotdeel van die reeks, Sympathy for Lady Vengeance, is de hoofdpersoon van Hanna een vrouw: het pubermeisje Hanna. Haar hele opvoeding — in de geïsoleerde, besneeuwde bossen van Noord-Finland — staat in het teken van één missie: zich wreken op de CIA-agente die haar moeder vermoordde. Andersom wil deze Marissa, door Cate Blanchett gespeeld met een ijzigheid die inmiddels griezelig vertrouwd aandoet, Hanna en haar vader uit de weg ruimen. Zij zijn namelijk de laatste ‘nabestaanden’ van een geheim CIA-programma dat het daglicht niet kan verdragen.
De strijd die dan ontstaat en die zich gaandeweg richting de climax beweegt, is die tussen Hanna’s lichamelijke superkrachten en Marissa’s geestelijke onverbiddelijkheid. Als actierollercoaster is Hanna zo goed als foutloos, met een flitsende montage, een kil production design en psychotisch beukende technobeats. Het hele uiterlijk van de film ademt dat er van genade eigenlijk geen sprake kan zijn.
Wright slaagt erin de teugels veel strakker te houden dan in zijn zwabberende Ian McEwan-verfilming Atonement. Maar juist dit verhaal had wel weer wat meer lucht kunnen gebruiken. Hanna is namelijk niet alleen een actiefilm maar wil ook nog een drama zijn. Het meisje is door haar vader als moordmachine getraind en grootgebracht, maar eenmaal begonnen aan haar opdracht, wordt ze ook een mens met eigen wensen en gevoelens. Het modelgezin waarmee ze een tijdje optrekt op weg naar haar ontmoeting met Marissa confronteert Hanna met haar eigen persoonlijkheid, die hoe langer hoe meer met haar missie gaat botsen. Maar Wright vergeet die psychologie door te voeren tot het eind. Hij laat Hanna’s innerlijke tweestrijd helaas verloren gaan in een spiraal van geweld. Jammer, want op deze manier komt het coming-of-age gegeven niet helemaal uit de verf.

Niels Bakker

Hanna



Regie
Joe Wright
Verenigde Staten
2011
Met
Saoirse Ronan
Cate Blanchett

111 minuten

Distributie
Universal

Release Top 5

De maandelijkse hoogte­punten uit het Nederlandse dvd-aanbod

Rundskop
Michael R. Roskams Vlaamse hormonenmaffia-drama is vooral een karakterstudie en showcase voor rijzende ster Matthias Schoenaerts. (Bridge Entertainment)

Hobo with a Shotgun
Rutger Hauer is terug in de pulphoek voor deze letterlijk spetterende gore-actiefilm over, u raadt het, een zwerver met een geweer. (eOne Entertainment)

The Tree of Life
Eigenlijk kan het natuurlijk niet: Terence Malicks overdonderende epos over, nou ja, alles, op een klein scherm. (Warner Home Video)

Life During Wartime
Todd Solondsz’ sequel arthouse style: met dezelfde personages als in Happiness maar allemaal nieuwe acteurs. (A-Film Home Entertainment)

Sint
Net op tijd voor de pepernotendagen: Dick Maas’ Sinterklaashorror, de grove tegenhanger voor Martijn van Nellestijns nostalgische Sintflms. (A-Film Home Entertainment)

John Landis over The Blues Brothers

‘Onmogelijk te verfilmen’

Bij het maken wedijverde John Landis’ The Blues Brothers met Spielbergs 1941 voor de eretitel van duurste film aller tijden. Dik dertig jaar later is Spielbergs film bijna vergeten, terwijl de muzikale komedie met Dan Aykroyd en John Belushi als Jake en Elwood Blues tot het pantheon van de cultkomedies is gaan behoren.

“Danny Aykroyd is oprecht gepassioneerd over de rhythm & blues”, legt Landis via e-mail uit. “Het hele ‘Mission from God’-lijntje in de film is mijn manier om de draak te steken met zijn bijna evangelische passie voor de muziek. Het scenario dat hij schreef was ruim achthonderd pagina’s lang; onmogelijk te filmen. Hij dacht dat alles uitgelegd moest worden, maar ik liet hem zien dat als we de Bluesmobile magische dingen laten doen, het publiek dat zal accepteren.”
Muziek staat centraal in het werk van Landis, vooral bekend als horrorregisseur maar ook de maker van Michael Jacksons baanbrekende muziekvideo Thriller. Zelf wil hij echter niets weten van een bijzondere band tussen zijn films en muziek. “Muziek is altijd een onmisbaar onderdeel geweest van hoe films verhalen vertellen. Zelfs stomme films waren nooit echt stil; ze werden live begeleid op piano of orgel, of voor grotere films zelfs een symfonieorkest. Ook films zonder de ‘muzikale intermezzo’s’ die The Blues Brothers heeft, steunen op hun scores. Denk je Jaws maar eens in zonder de muziek van John Williams!”
Landis is niet meer de angry young man die hij ooit was. Inmiddels besteedt hij meer tijd aan het terugblikken op oude projecten wanneer die opnieuw uitgebracht worden, dan het maken van nieuwe films. Net zoals generatiegenoten als Steven Spielberg en Martin Scorsese heeft Landis er een afkeer van dit terugblikken te doen in audiocommentaren. “Om je de waarheid te zeggen vind ik de meeste commentaartracks die ik heb gehoord oninteressant. Ik geef er de voorkeur aan om commentaar te geven op een manier die niet zo direct inbreekt op de integriteit van de film. Ik hou meer van ‘making of’ features. Soms is het luisteren naar commentaartracks zoiets als in de bioscoop zitten naast iemand die zijn mond maar niet wil houden!”

Joost Broeren

The Blues Brothers



Regie
John Landis
Verenigde Staten
1980
Met
Dan Aykroyd
John Belushi

Distributie
Universal

Mijn vader de partizaan

‘Apa’ is Hongaars voor vader. Mooi woord, apa. Pap, maar dan binnenstebuiten. Of papa zonder p.

De Apa uit István Szabó’s tweede lange film Apa (1966) is een vader die uitsluitend bestaat uit herinneringen van zijn zoon. De jongen (András Bálint) heeft bijna nooit anders gekend. Wil iedereen opstaan wiens vader dood is, vraag de lerares voor de klas. Zoonlief heeft precies drie herinneringen: dat ie met een bezem achter een kip aan zit, dat ie hem als dokter omarmt in een ziekenhuisgang en dat ie thuiskomt met een leren jas en een sigaret in zijn mond, hem optilt en ronddraait. Ook dit zouden verzonnen herinneringen kunnen zijn, maar de rest is dat zeker.
In hilarische herinneringsequenties die nog het meest aan Chaplin doen denken, is de vader een held van het verzet, een ware partizaan, en beleeft hij Kuifje-achtige avonturen. Met als hoogtepunt een vechtpartij in een magazijn vol lege flessen. Maar wat wil je? De jongen is negen. Net uit de oorlog gekropen, probeert hij zich staande te houden met verzinsels. Mijn vader was de beste!
Alleen: Hoe lang houd je zoiets vol? Apa gaat maar niet uit zijn hoofd. Het verhalen vertellen geeft de jongen vertrouwen, zijn herinneringen — hoe verdraaid ook — geven hem vertrouwen. En voordat je het weet, zit je dan op de rand van het bed en verzucht je: “Waarom zeg ik dingen die niet waar zijn? Waarom blijf ik praten terwijl ik mij alleen maar slechter ga voelen en uiteindelijk beschaamd? Wat is dit geluk dat ik voel als ik merk dat mensen naar mij luisteren? Geloven wat ik zeg en denken wat ik wil dat ze denken? Papa geeft mij zo’n ongelofelijke kracht. Maar waarom kan ik niet zonder hem?”

Mike Naafs

Apa



Regie
István Szabó
Hongarije
1966
Met
András Bálint
Miklós Gábor

Distributie
Second Run (import, regio 2)

Beeld

Producent Frans van Gestel (Motel Films) is gast van het jaar op het Nederlands Film Festival, en VOD-portal Ximon stelde ter ere daarvan een collectie met negen door Van Gestel geproduceerde films samen, waaronder Alles is liefde en Langer licht. Deze vijf hadden er ook best bij gemogen.

De trip van Teetje
Drama uit 1998 van Paula van der Oest rond een Russisch schip dat vast ligt in de Rotterdamse haven met een onbetaalde, op muiten staande crew. Gemaakt als onderdeel van het Route 2000-project, een voorloper van de huidige Telefilms. (RCV, momenteel alleen tweedehands op dvd verkrijgbaar)

De Poolse bruid
Producent Frans van Gestel (Motel Films/IdtV Films) is Gast van het Jaar op het Nederlands Film Festival, en VOD-portal Ximon stelde ter gelegenheid daarvan een collectie met negen door Van Gestel ge(co)produceerde films samen, waaronder Alles is liefde en Langer licht. Deze vijf hadden er ook best bij gemogen.

Met grote blijdschap
Heel iets anders dan het ook door Kim van Kooten geschreven en Van Gestel geproduceerde Alles is liefde (wél in de Ximon-collectie), deze intense psychologische thriller van Lodewijk Crijns uit 2001. Winnaar van een Gouden Kalf voor beste scenario. (A-Film, momenteel alleen tweedehands op dvd verkrijgbaar)

Paradise Girls
Dit ambitieuze drieluik over drie jonge Aziatische vrouwen die het alleen moeten rooien van Fow Pyng Hu, destijds de grote hoop van de Nederlandse arthousefilm, dong in 2005 mee in de Tiger competitie op het IFFR. (1 More Film, momenteel alleen tweedehands op dvd verkrijgbaar)

Joy
Er was een hoop gemor over het Gouden Kalf voor deze karakterstudie van Mijke de Jong uit 2010: de voltooiing van het drieluik over zoekende meisjes dat begon met Bluebird en Het zusje van Katia trok in de bioscoop immers slechts een handvol bezoekers. (A-Film)

JB

Import Top 5

Eclipse Series 29: Aki Kaurismäki’s Leningrad Cowboys
Aki Kaurismäki creëerde een fictionele, absurdistische rockband voor de roadmovie Leningrad Cowboys Go America (1989), en prompt werd die band werkelijkheid. Boxset bevat ook sequel Leningrad Cowboys Meet Moses en concertfilm Total Balaika Show (beiden 1994) plus enkele shorts van Kaurismäki en de band. (Criterion/Eclipse, regio 1)

Island of Lost Souls
Regisseur John Landis (zie boven) is een van de horrorgrootheden die in de extra’s van deze nieuwe Criterion-uitgave hun licht laten schijnen over de genreklassieker uit 1932. Geen audiocommentaar, uiteraard. (Criterion, regio 1)

Four Feathers
Grootsch Brits Epos, uit de tijd dat kolonialisme nog stoer was, de Britten nog een ‘Empire’ hadden en jongens mannen konden worden in warmere oorden. In glorieus Technicolor. (Criterion, regio 1)

The Man with the Severed Head
Het Spaanse pulpicoon Paul Naschy staat centraal in deze Euro-grindhouse over een bankrover wiens brein getransplanteerd wordt naar dat van een vijandige gangster. Met extra erotische scènes, schreeuwt de hoes. (Arrow Films, regio 2)

Hamlet/King Lear
Twee gerenommeerde Shakespeare-verfilmingen van de Russische filmmaker Grigori Kozintsev, beiden gerekend tot de beste filmversies van misschien ook wel de beste stukken van de Bard. (Mr. Bongo, regio 2)

Roger Corman’s Lethal Ladies Collection
Een drieluik met dodelijk dames, in de eindeloze reeks (her)uitgaven van de films van pulpmaestro Corman: een karaktekampioene in Firecracker, een kungfu specialiste in TNT Jackson en een huurmoordenares in Too Hot to Handle. (Shout! Factory, regio 1)

Zombie
Lucio Fulci’s extreem bloederige pulpklassieker verscheen al op laserdisc en in drie (!) verschillende versies op dvd. Maar nu op blu-ray is de beeldkwaliteit écht ongeëvenaard… (Blue Underground, regio A)

Kurosawa Classic Collection
Vijf minder bekende, maar daarmee niet minder klassieke films van Japans bekendste regisseur: I Live in Fear (1949), Ikiru (1952), The Lower Depths (1957), Red Beard (1965) en Dodes Ka-den (1970), Kurosawa’s eerste kleurenfilm. (BFI, regio 2)

The Ballad of Narayama
De ‘cinematografisch antropoloog’ Shohei Imamura won in 1983 zijn eerste Gouden Palm in Cannes voor deze film, een bewerking van twee verhalen van Shichiro Fukazawa die het Japanse dorpsleven onder de loep neemt. (Eureka/Masters of Cinema, regio 2/B)

The Films of Michael Haneke
Distributeur Artificial Eye bracht in 2009 al een box uit onder de titel ‘The Essential Michael Haneke’. Voor wie die box nog niet heeft voegen ze nu de recentste film van de Oostenrijkse zwartkijker toe, Gouden Palm-winnaar Das weisse Band. (Artificial Eye, regio 2)

JB

Deze lijst is samengesteld door Bou­disque (Vredenburg 31, Utrecht). Ga voor meer informatie naar boudisque.nl