Zomer

Met Colette Bothofs Zomer, voorlopig alleen te zien op het Nederlands Film Festival, krijgen we alwéér een Nederlands coming of age-drama dat zich in een recent verleden afspeelt. Waarom toch altijd weer die afstand?

Natuurlijk mag iedereen het tijdperk kiezen dat ‘ie wil. Natuurlijk is de botsing van jonge lust en liefde op de heersende moraal een eeuwig en rijk onderwerp. En natuurlijk is er veel voor te zeggen om, in een variant op het schrijversadagium, ’te filmen wat je weet’ — zodat een film over jongeren al gauw niet in het heden, maar ten tijde van de jeugd van de maker speelt.
En dus hebben we alweer een Nederlandse coming of age-film waarin een introverte jongere, in een weemoedig recent verleden, haar seksualiteit, de liefde en een mate van zelfstandigheid ontdekt — uiteraard, zou ik bijna zeggen, tegen de achtergrond van precaire familieomstandigheden en een afkeurende gemeenschapsmoraal. Ik laat u de andere titels zelf bedenken.
Het goede nieuws: regisseur Colette Bothof vangt in haar tweede speelfilm (na Zwarte zwanen uit 2005) prima de broeierige sfeer van een lome zomer en de stille hoofdrolspeelster Sigrid ten Napel (Overspel; Penoza) verdraagt uitstekend de zoekende blik van de camera.
Het slechte nieuws: we worden op afstand gehouden. Ja, je kunt het recente verleden gebruiken om een gevoel van tijdloosheid op te roepen — iets tussen ‘2014’ en een nadrukkelijk kostuumdrama in — waardoor de kijker het idee krijgt dat dit liefdesverhaal zich altijd zo had kunnen afspelen, ook nu. Maar dat werkt niet als je, zoals in Zomer, dat verleden bekijkt met een geromantiseerde, dromerige, goudgele blik. Dan worden het herinneringen — op afstand dus. Dat zwakt alles af, ook de harde klappen die onvermijdelijk komen.
Erger nog is de voice-over, waarin de hoofdpersoon, die er in het verhaal vooral het zwijgen toe doet, alsnog alle handelingen becommentarieert. Dat ondergraaft de magie van het gezicht van Ten Napel, dat geen woorden nodig heeft om empathie en nieuwsgierigheid te wekken. Bovendien is de voice-over meestal hemeltergend overbodig ("Dit ben ik, toen alles nog gewoon was en ik nog geen idee had wat er allemaal in één zomer kan veranderen"; "En opeens was er een eenzaamheid waarvan ik niet wist dat die bestond") en, net zoals sommige dialogen, als spreektaal knarsend ongeloofwaardig ("Ik leefde in het kielzog van mijn broer Peter"; "Mensen uit de stad die eruitzagen alsof ze tot een vreemde stam behoorden"; "Vanaf dat moment was het alsof onze onrust de stroming van het water heftiger maakte"; "Het was een avond die een grotere impact zou krijgen dan carnaval of Sinterklaas").

Kees Driessen