Nena

Waar gaat die vrolijke trein naar toe?

  • Datum 28-08-2014
  • Auteur Ronald Rovers
  • Thema Filmkrant 368
  • Gerelateerde Films Nena
  • Regie
    Saskia Diesing
    Te zien vanaf
    11-09-2014
    Land
    Nederland, Duitsland, 2014
  • Deel dit artikel

Het is 1989. De muur gaat vallen, The Pixies klinken in het lome Oost-Groningen uit de speakers en Nena zal snel volwassen worden.

Ze sluipt als actrice al een tijdje door Nederlandse films en televisieseries — Razend, Feuten, Koning van Katoren — maar in Nena blijkt de twintigjarige Abbey Hoes ineens een grandioze belofte.

Hoes speelt een zestienjarig meisje op de rand van volwassenheid dat moet leren omgaan met de doodswens van een verlamde vader, maar dat ook voor het eerst verliefd wordt. Een meisje en tegelijk al een jonge vrouw. Saskia Diesing zag in Hoes het bereik dat nodig is voor zo’n zware rol — die Diesing voor een groot deel op eigen ervaringen baseerde — want de actrice trekt een imposant register aan emoties open. De opwinding van een leven dat net begint, met alleen die vage contouren van wat komen gaat, zal ze moeten verenigen met de teleurstelling van een leven dat klaar is, waarin eigenlijk het laatste woord al is gezegd. Leven is vooruit en achteruit tegelijk, zal Nena snel leren. Hoes geeft het personage een kracht mee die maakt dat je dat gelooft.

Daar had Diesing het bij moeten houden, bij die dochter waarvan we weten dat ze overeind zal blijven, ook al wil haar vader dood. Maar de makers kozen voor een ongeloofwaardige slotscène, die uit de toon valt bij de cadans die daarvoor zo zorgvuldig is opgebouwd. Je voelt dat die scène niet op de werkelijkheid gebaseerd is, want om te doen wat Nena daar doet, moet je wel heel erg door het leven getekend zijn. En dat is ze niet.

Het is het enige echte minpunt van een prettig lome film die ‘in de zomer van 1989 ergens tegen de Duitse grens’ met weinig woorden de levens van z’n personages schetst. Het haar is geverfd, de jacks zijn van leer en de jongens rijden op brommers. Niet het keiharde verzet van de punk klinkt uit de speakers, maar de vrijere en dromeriger muziek van The Pixies. Een tijd die minder overzichtelijk en rechtlijnig zou worden dan het decennium daarvoor. Misschien geldt dat wel ook voor Nena’s leven, maar dat zegt de film gelukkig niet hardop. Goed is ook dat je precies weet waarom het huwelijk van Ne­na’s ouders uit elkaar viel, zonder dat daar een woord over wordt gezegd.

Het is een coming-of-age-film, maar eigenlijk ook weer niet. Want Nena is niet groen meer, net zo min als haar vriendje, dat thuis ook al het een en ander te verstouwen heeft gekregen. Door de rustige toon en de nadruk op personages in plaats van gebeurtenissen, slalomt Diesing handig langs de gebruikelijke rituelen van het genre, zonder daar te blijven hangen.

Er is die eerste keer seks, maar die wordt — in een iets te nadrukkelijke montage trouwens — gespiegeld aan Nena’s bedlegerige vader. Zijn het haar gedachten die we dan zien, of is het de film die die vergelijking maakt? En als het haar gedachten zijn, betekent dat dan dat ze zich schuldig voelt over zoveel vrijheid of over het plezier dat ze beleeft? En dat ze bij een jongenshonkbalteam gaat, is niet omdat ze een tomboy is, maar omdat het enige meisjesteam het jaar daarvoor is opgeheven. Want zo werkt het voordat je de wijde wereld intrekt: je doet het met wat er is, en niet omdat je zo metaforisch bezig wilt zijn.

Het gaat erom dat al die dingen Nena’s eigenheid laten zien. De dingen waaraan ze later terug zal denken, die ze zal koesteren of misschien vergeten, de dingen die haar zullen maken tot wie ze is. Waar gaat ze heen, denk je als het geluid van de laatste trein klinkt. Waar brengt die haar naar toe? Want “the Force is strong with this one, Jedi Master“. Net als bij Abbey Hoes. Dit kan het begin zijn van een mooie, lange reis.