ZWARTE ZWANEN

Colette Bothof maakte met haar speelfilmdebuut Zwarte zwanen een sprookje over een verhitte romance tussen een eigentijdse prins en zijn zeemeermin.

Zodra er in een film een vrouw uit zee komt wandelen, telt een gewaarschuwd kijker alvast voor twee. In Zwarte zwanen, het speelfilmdebuut van Colette Bothof, heet die vrouw Marleen (Carice van Houten). Met haar lange, golvende haar en ranke figuurtje kan ze zo door voor de kleine zeemeermin uit het sprookje van Hans Christian Andersen. Haar hedendaagse prins is Vince (Dragan Bakema), die door haar betoverd raakt zodra hij haar in de ogen kijkt. Plaats van handeling is een Spaans verlaten strand, waar de geliefden onderduiken in de gevaarlijke branding tussen zee (zij) en land (hij). Maar Vince is een vrijbuiter die zich niet laat vangen. Omdat hij niet aan Marleens verlangens kan beantwoorden, raakt het fragiele evenwicht al snel verstoord.
Tussen alle amoureuze verwikkelingen door werkt Vince gestaag aan zijn schip, dat langzaam maar zeker vaarklaar raakt. Maar voor het zover is, zingt Marleen haar lied: ‘witte zwanen, zwarte zwanen …’ Dat heeft dezelfde lading als Homerus’ sirenen, die met hun mooie stemmen schepen op de klippen joegen. Marleen wacht de tewaterlating van Vince’s schip dan ook niet af.

Oranjerood
Bothof gaf haar acteurs alle ruimte om met lichaamstaal en blikken de gevoelens van de personages kracht bij te zetten. Dialogen worden tot een verademend minimum beperkt. De camera van Richard van Oosterhout (die ook het camerawerk deed voor Guernsey) draait als de wind om de protagonisten heen. Met intieme close-ups en kleine scherpte-diepteverschillen kruipt hij in de verwarrende wereld tussen verstand en gevoel. Het warm oranjerood en koud blauw van de art direction versterken de sfeer tussen droom en werkelijkheid. En dan zijn er de opzwepende muziek en de borrelende geluiden op de geluidsband waar je niet omheen kunt. Op intieme momenten dimt het geluid als in een onderwaterwereld, alsof de gevoelswereld aan het oppervlak komt, of andersom alsofde rede in de diepte verdwijnt. Naarmate Marleen haar grip op de realiteit verliest, zoals dat Hedwig overkwam in Van de koele meren des doods, dringt haar onderwaterwereld zich steeds dwingender op.
Toch zijn er ook bezwaren te bedenken. Zwarte zwanen weet de valkuil van het sprookjescliché namelijk niet te omzeilen. De trommels roffelen vaak te nadrukkelijk, ‘hete’ seks wordt van een knapperend kampvuur voorzien, romantiek gaat gepaard met een laagstaande zon en een macho mannenlijf met een stoere motor. Het shot waarin Vince en Marleen op de boeg van hun droombootje de overbekende scène uit Titanic (‘I’m the king of the world!’) imiteren, had in de montage beter kunnen sneuvelen. Zeker omdat de film een origineler beeld bevat dat daar ook aan refereert: als Marleen zich op de motor achterover laat hangen. Tenslotte kun je je nog afvragen hoe waarschijnlijk het is dat uitgerekend twee Nederlanders elkaar bij toeval op een verlaten Spaans strand ontmoeten. Maar ach, daar is het een sprookje voor.

Karin Wolfs