The Laundromat
Het geheime leven van geld
Natuurlijk gaat Steven Soderbergh weer voor het snelle geld. Met een beetje hulp van zijn vrienden Meryl Streep, Gary Oldman en Antonio Banderas verklapt hij in The Laundromat de goocheltruc van belastingparadijs Panama.
In The Laundromat, een Netflix-productie die in de competitie van Venetië in première ging, spelen Gary Oldman en Antonio Banderas twee echt bestaande architecten van de grootscheepse belastingfraude in Panama. Deze Jürgen Mossack en Ramón Fonseca praten de film in de camera aan elkaar, als ware ze de presentatoren van hun eigen spelshow. Stapsgewijs ontleden ze hoe geld kruipt waar het eigenlijk niet gaan kan.
In de stijl van Adam McKay (The Big Short, 2015; Vice, 2018) levert Soderbergh met scenarist Scott Z. Burns (The Informant!, 2009; Side Effects, 2013) een ironische metafilm over de onwaarschijnlijke constructies waarmee de meest vermogende aardbewoners hun geld via fictieve brievenbusbedrijven naar de Bahama’s konden versluizen. Met een zeker superioriteitsgevoel verklappen Oldman en Banderas de diepste geldgeheimen van Mossack en Fonseca. De zelfgenoegzaamheid van deze superoplichters valt te begrijpen, maar is toch het irritantste onderdeel van de film.
Boeiender is hoe geld de man maakt, een geliefd thema van Soderbergh. Een geweldige scène toont een confrontatie tussen een kapitaalkrachtige vader en zijn afstuderende dochter. Hij blijkt het met haar beste vriendin te doen. In ruil voor haar geheimhouding krijgt zij aandelen in een van zijn lucratieve – maar feitelijk niet bestaande – offshorebedrijven. Zoals in The Girlfriend Experience (2009) en Magic Mike (2012) verschaft geld ook hier weer een dominante positie aan wie het bezit, en onderdrukt het degenen die het meer nodig hebben.
Een paar scènes later blijken al die aandelen alsnog waardeloos, omdat miljoenen dollars zomaar zijn verdampt. Een kijkje in de keuken van deze maatschappijen geeft een indruk van hoe ze functioneren. Een werknemer krijgt promotie: nu is ze virtueel CEO van duizenden bedrijven. Fabrieksmatig zet ze haar handtekening op ontelbare A4’tjes. Dat deze documenten schilden zijn voor drugdealers, wapenhandelaars en corrupte politici hoeft zij niet te weten, zolang het geld maar blijft rollen.
Uiteindelijk waren het deze ‘Panama Papers’ die de hele praktijk hebben blootgelegd. Het gigantische datalek zorgde ervoor dat de wanpraktijken van Mossack en Fonseca in de openbaarheid werden gebracht. Punt is echter: dit onderdeel van de film, waarin een stuntelige Meryl Streep zich ontpopt tot klokkenluider, mist de finesse die de rest van The Laundromat vlot en vermakelijk maakt. Bovendien leidt het naderende onheil voor Mossack en Fonseca niet tot een dramatische ontknoping, maar eerder tot een goedkopere komedie. En dan toch, in typisch Soderberghiaanse stijl, is daar ook weer iets geniaals aan, want gaat heel The Laundromat er stiekem niet over dat wij nog steeds aan de ontvangende kant van deze financiële grap zitten?
