One More Time with Feeling

Met hulp van 3D-camerameester Benoît Debie filmde Andre Dominik de studio-opnames van Skeleton Tree van Nick Cave and the Bad Seeds in drie zwart-witte dimensies. Het resultaat, van film en muziek, is een spookachtige verbeelding van rouw. Kees Driessen was bij de première in Venetië.

Ik wist niet dat Nick Cave’s zoon vorig jaar was gestorven – ik volg het privéleven van kunstenaars niet gericht. Dat het is gebeurd, blijkt gaandeweg de documentaire One More Time with Feeling van Andrew Dominik, over de opnames van Cave’s album Skeleton Tree.

Wie het wel al wist, zoals mijn Vrij Nederland-collega David Kleijwegt, hoort dat de tekst van het enige al vrijgegeven nummer, ‘Jesus Alone’, letterlijk verwijst naar de dodelijke val van zoon Arthur: “You fell from the sky / Crash landed in a field / Near the river Adur”. Voor de oningewijde zijn zulke teksten in eerste instantie even dichterlijk duister als vervolgregels als “You’re a woman in a yellow dress / Surrounded by a charm of hummingbirds”. Het duurt, geloof ik, zeker een uur voordat de naam van de zoon valt. Arthur.

One More Time with Feeling wordt gepresenteerd als een event: deze film over de opnames van het nieuwe album van Nick Cave and the Bad Seeds, Skeleton Tree, gaat één dag voor de officiële albumrelease wereldwijd in première. Dat klinkt als pr-spektakel, maar de film is ingetogen. Net als de muziek en Nick Cave zelf die, in een combinatie van interviews en voice-overs, tastend op zoek is naar woorden – en stiltes.

In Wim Wenders’ Der Himmel über Berlin (1987) horen we kort Nick Cave’s gedachten als hij naar de microfoon loopt voor een optreden in de film: “I’m not gonna tell you about a girl, I’m not gonna tell you about a girl”, voordat hij het nummer ‘From Her to Eternity’ begint, met de vaste tekst: “I wanna tell you about a girl.” Het biedt een merkwaardige parallel met One More Time with Feeling, als Cave ons probeert uit te leggen waarom hij ons niet kan vertellen about a boy – en het ook hier toch doet, en opnieuw via zijn muziek.

Het is de meest emotionerende film die ik tot nog toe in Venetië zag – deprimerend, maar troostend door zijn schoonheid.

Die schoonheid zit in de muziek, in de weifelende openhartigheid waarmee Cave zich in de ziel laat kijken, maar ook in de cinema – een onderdeel van One More Time with Feeling dat je wel degelijk spectaculair kunt noemen.

Want Dominik filmde One More Time with Feeling in 3D – en bovendien bijna helemaal in zwart-wit, een zeer ongebruikelijke combinatie. Een van zijn twee cameramensen was Benoît Debie, bekend van zijn spectaculaire camerawerk voor Enter the Void (2009) en Spring Breakers (2012), die ook al eens prachtig ingetogen 3D-beelden had afgeleverd voor Wenders’ Every Thing Will Be Fine (2015) – en dat opnieuw deed voor Wenders’ teleurstellende Les beaux jours d’Aranjuez, die ook hier in Venetië in première ging en waarin nota bene Nick Cave een cameo heeft.

In One More Time with Feeling werkt het 3D uitstekend. Het versterkt, zoals bekend van Dial M for Murder (Alfred Hitchcock, 1954) en Cave of Forgotten Dreams (Werner Herzog, 2010), de ervaring van de besloten ruimte, zodat je je meer in de studio aanwezig voelt – enigszins mee opgesloten, zogezegd. En het benadrukt texturen, die niet alleen objecten maar vooral ook huid en haar in close-up gedetailleerder, concreter en tastbaarder maken – zie het gezicht van Cave die in de spiegel kijkt en zich in voice-over beklaagt over zijn oude gezicht, met wallen onder de ogen “die er vorig jaar nog niet waren”.

Het mooiste, meest creatieve gebruik van 3D heeft te maken met een combinatie van die twee effecten: als in 3D de horizon heen en weer beweegt, heeft die concrete ervaring van de wiebelende ruimte een fysiek sterker effect dan in 2D. Dominik laat de camera rondzweven, soms letterlijk door muren heen, wat, hoe meer het gaat over de dood van Arthur en hoe dat is verwerkt in de muziek die we ondertussen horen, onvermijdelijk doet denken aan een geest die rondwaart tijdens de opnames. Arthurs geest – die Andrew Dominik zo met de camera probeert te vatten, zoals Cave dat heeft gedaan met zijn muziek.