KILLING ZOE

Voor Gump-haters en Pulp-fans was de Oscar-uitreiking een vervelend schouwspel. Van de zeven nominaties voor Pulp fiction werd er maar één verzilverd. Toch kwamen er twee beeldjes aan te pas, want het Pulp-verhaal over bokser Bruce Willis werd ooit bedacht door Roger Avary, die samen met Quentin Tarantino in een videotheek werkte en net als zijn populaire collega als regisseur debuteert met een gewelddadige film over een mislukte overval.

De videotheek is inmiddels wereldberoemd. Video Archives, gesitueerd aan het Californische Manhattan Beach, heeft aan klandizie dan ook geen gebrek. Eigenaar Lance Lawson krijgt bovendien wekelijks vijf filmscenario’s en een groot aantal open sollicitaties door de brievenbus. Wie in de voetsporen van baliemedewerkers Quentin Tarantino en Roger Avary wil treden dient bij Lawson een essay over vijf favoriete Amerikaanse en buitenlandse films en regisseurs in te leveren.
De videotheek lijkt tegenwoordig meer aspirant filmmakers aan te trekken dan menig Amerikaanse filmacademie. Want naast Tarantino en Avary heeft ook Kevin Smith, die sterk debuteerde met de no-budget film Clerks, een videotheekverleden. Onlangs betaalde de Amerikaanse produktiemaatschappij New Line de 26-jarige videotheekmanager Chuck Hogan uit Boston 400.000 dollar voor de filmrechten van zijn eerste nog ongepubliceerde actie-roman. Tarantino kan niet meer stuk en de jacht op zijn troonopvolger is in volle gang.
De filmcarrière van Tarantino en Avary begon toen film- en tv-producent John Langley, vaste klant bij Video Archives, het duo een baantje aanbood bij de opnamen van een fitnessvideo van knokfilmheld Dolph Lundgren. De produktie-assistentie behelste het verwijderen van hondepoep op de grasveldjes waar Lundgren zijn kunstjes demonstreerde. De twee zetten hun carrière voort met het schrijven van scenario’s, Tarantino maakte Reservoir dogs en de rest is geschiedenis. Toen diens vaste producent Lawrence Bender een leegstaand bankgebouw als filmlocatie aangeboden kreeg schreef Avary in een week het scenario voor Killing Zoe. Hij stak zijn voorliefde voor Europese films niet onder stoelen of banken en situeerde zijn regiedebuut in Parijs.

Jazzkelder
De spil van de film is Zed, een jonge Amerikaanse brandkastkraker die naar Parijs komt op uitnodiging van Eric, een oude jeugdvriend. Totdat Eric hun samenzijn ruw verstoort heeft Zed een wilde avond met het hoertje Zoe, gezegend met het spreekwoordelijke gouden hartje en bovendien voor het eerst klaarkomend op een klant. Ohlala! Eric neemt Zed mee naar zijn louche appartement waar de rest van de bankovervallers zich met behulp van een immense hoeveelheid drugs voorbereidt op een avondje beesten in de stad. Het drugs- en drankgelag wordt voortgezet in een duistere jazzkelder. "Zis is ze real Paris", zo verzekert Eric zijn gast. Diens angst om in het openbaar drugs te consumeren wordt weggenomen met de veelzeggende mededeling dat het veiliger is om in Parijs heroïne te gebruiken dan in Amsterdam. Die Fransen nemen het niet zo nauw. Aanvankelijk gaat Zed wel lekker op de Franse horse, hij ziet zelfs fraaie muzieknoten uit de blaasinstrumenten opstijgen, maar uiteindelijk wacht hem de onverbiddelijke kotspartij in een smerig urinoir.
De volgende dag vieren de Fransen de bestorming van de Bastille. Volgens Eric is dit een uitgelezen kans om een bank te beroven. Het plan is simpel: we gaan naar binnen, houden klanten en personeel onder schot, kraken de kluis en vertrekken weer. Eenmaal binnen valt er echter al snel een schot. Het is de voorbode van een lange reeks gewelddagige confrontaties die een bloederige climax onvermijdelijk maken.

Handicap
De vergelijking tussen Avary’s debuut en het werk van Tarantino is net zo onvermijdelijk als het mislukken van de overval. Killing Zoe heeft oppervlakkig beschouwd hetzelfde onderwerp als Reservoir dogs, beide regisseurs zwelgen in Europese exotica, mannenvriendschap en drugsromantiek. Het quasi-romantische beeld van Avary’s hoertje Zoe kennen we al uit Tarantino’s scenario voor True romance. Misschien verloren beide heren hun maagdelijkheid bij dezelfde prostituée. Vast staat in ieder geval dat ze samen jarenlang hun passie voor film deelden.
Avary verwijst in zijn film niet alleen naar de Franse cinema, in thematiek en uitwerking herkent de goede verstaander ook de invloed van de ‘heroic bloodshed’ films uit Hong Kong. Voor de vorm gooit de scenarioschrijver/regisseur er ook nog enkele verwijzingen naar vikingfilms tegenaan. Daarnaast versnijdt hij de seksuele escapades van Zed en Zoe met beelden uit Murnau’s Nosferatu, waarmee de Freudiaanse uitleg van het vampierthema nog maar eens wordt opgedist.
Naast de handicap van zijn sterke verwantschap met Tarantino heeft Avary ook nog te kampen met een scenario dat net iets teveel onwaarschijnlijkheden bevat. Wie een stel doorgedraaide bankovervallers voor zijn neus krijgt zal waarschijnlijk niet snel met ze in discussie gaan, laat staan verzet bieden, maar die rare Fransen in Killing Zoe zijn nergens bang voor. Dat de regisseur deze gebreken nog net te boven komt is niet alleen te danken aan het goede spel van Eric Stoltz als Zed en Jean-Hugues Anglade als de chaotische Eric, maar ook aan het sterke camerawerk dat de duistere drugs-episode scherp afzet tegen de klinische hel van de bank. Als regisseur kan Avary een zekere flair niet ontzegd worden, maar hij doet er goed aan zich bij zijn volgende scenario’s verre van de wereld van Tarantino te houden.

Bart van der Put