High Life

De opvatting dat een film pas in het hoofd van de kijker betekenis krijgt is zeker van toepassing op Claire Denis’ ruimtedrama High Life, een intrigerend maar lastig te duiden spel met het sf-genre.

Dat vrijbuiter Denis (Les salauds, 2013; Un beau soleil intérieur, 2017) hier het sciencefictiongenre zowel visueel als dramatisch naar eigen hand zet, blijkt direct al uit de opening. Zo zag u outer space waarschijnlijk niet eerder: een paradijselijk groene tuin, een kirrende baby en een vertederde vader in ruimtepak (mooie, kwetsbare rol van Twilight-acteur Robert Pattinson). Plus een raadselachtige, onheilspellende flashback.

Achter dat aandoenlijke tafereel doemt al snel een beklemmende realiteit op. Monte en dochter zijn de laatste overlevenden op een ruimteschip dat onstuitbaar in de richting van een zwart gat beweegt.

In een vrije montage met veel associaties en soms grillige invallen duikelen we terug naar de voorgaande jaren van deze interstellaire reis. De bemanning bestaat uit een groep ter dood veroordeelde misdadigers die zich beschikbaar hebben gesteld als proefkonijnen op een schimmige missie. In een ruimteschip zonder glamour dwingt een obsessieve vrouwelijke arts (Juliette Binoche) hen deel te nemen aan een voortplantingsexperiment. Orgastisch gefilmd hoogstandje is de masturbatiemachine waarin de seksdokter zelf plaatsneemt om haar demonen te verdrijven. Dat alles van tijd tot tijd doorregen met opflakkerende herinneringen aan een modderige aarde, Monte’s misdaad of losbandige jongeren op een trein.

Einde van de wereld
Wat een radicale breuk met Denis’ eerdere werk lijkt, is eerder een uitdagende nieuwe verpakking voor vertrouwde thema’s. De worsteling met verlangens, seks en geweld, het lichaam, een vader-dochterrelatie. Intens gefilmde momenten, soms rauw en direct, maar ook droomachtig of melancholiek, waarbij intuïtie belangrijker is dan een doortimmerde plot. Het is vermoedelijk niet bedoeld als traditionele sciencefiction, maar eerder een metafoor voor het menselijk bestaan. Sommigen vergeleken High Life met werk van Tarkovski. Zelf moest ik denken aan het einde van de wereld in Von Triers Melancholia (2011).

Toch geeft de film soms ook de indruk van een losse verzameling suggestieve ideeën. De tot bizarre rituelen gereduceerde seksualiteit bijvoorbeeld, tegenover de seksuele onthouding van Monte, is een lijn waar ik weinig houvast bij vond. Minder opvallend, maar wat mij betreft sterker is het verlangen naar verlossing, naast het thema schuld en boete. Frustratie en eenzaamheid leiden menigmaal tot explosies. Mooi contrast is de vertrouwensband die groeit tussen Monte en zijn dochter, een lijn die ik graag meer uitgewerkt had gezien. Maar waar komen dan plots weer al die honden vandaan? Een hallucinatie, ingegeven door Monte’s trauma?

Zo pakt deze eerste Engelstalige productie van Denis (Fipresci-prijs in San Sebastian) uit als een moeilijk grijpbaar maar ook fascinerend experiment. Niet helemaal gelukt misschien, wel iets waarmee de maker haar reputatie als eigenzinnig en gevoelvol cineast hooghoudt.