Dylan de Jong over Paul Verhoeven

Filmmaker Dylan de Jong (Johnny, Venus) is een liefhebber van het werk van Paul Verhoeven en een bezoek aan Hollow Man bracht opnieuw een kleine sensatie teweeg.

Waarom is Dylan de Jong zo in de ban van Paul Verhoeven? “Omdat het lichaam voor de meeste regisseurs nog steeds een probleem is. Vrijpartijen gaan veelal schuil achter grappige boxershorts en sexy négligés of krijgen – volgens de laatste filmhuismode – een pornografisch tintje. Het zijn twee extremen waar Paul Verhoeven niets mee van doen heeft. Althans, zo lang hij zelf niet gehinderd wordt door allerlei bestaande kuisheidsregels.”

“Ik denk aan de geweldige set-anekdote van Starship Troopers. Verhoeven werkte toen samen met jonge soapacteurs die moeite hadden om uit de kleren te gaan en met z’n allen naakt onder de douche te gaan. Verhoeven begreep niet waar ze zo moeilijk over deden en trok samen met cameraman Jost Volcano zijn broek omlaag. Dat vind ik geweldig, wat kun je daar nu tegen in brengen? In de film zijn die jongens en meisjes uiteindelijk gewoon allemaal naakt aan het douchen, precies zoals het script het voorschreef.”

“Eenzelfde anekdote bestaat er over De vierde man. Jeroen Krabbé moest als de Reve-figuur door een sleutelgat loeren en zich afrukken bij een vrijpartij tussen Thom Hoffman en Renée Soutendijk. Krabbé had moeite met die scène, waarna Verhoeven op zijn hurken ging zitten om het voor te doen. En natuurlijk kunnen acteurs een bepaalde gêne hebben, maar het gaat er juist om dat Verhoeven die naaktheid zo vanzelfsprekend vindt. En hij hoeft zichzelf inderdaad niet in beeld te brengen, maar de manier waarop hij op dergelijke problemen reageert, zegt veel over zijn attitude. What’s the fuss all about?”

Gulp
“Verhoeven is wel bestempeld als een seksist en dat vind ik onbegrijpelijk. In die douchescène in Starship Troopers gaat het er natuurlijk om dat de meisjes en de jongens even naakt zijn, zonder onderscheid. En daarom is Turks fruit ook zo geweldig. In veel films uit de jaren zeventig hoefden mannen alleen maar hun gulp te openen, om vervolgens een volledig ontklede vrouw te neuken. Een van de redenen waarom Turks fruit zo verfrissend is, is dat Monique van de Ven en Rutger Hauer even bloot zijn.”

“Er is ook geen enkele reden om het anders te doen, en toch doet iedereen het anders: heteroseksuele regisseurs die het vrouwenlichaam verheerlijken en ook homoseksuele regisseurs die wegkwijnen bij het mannenlichaam. Pasolini is natuurlijk een goed voorbeeld, maar ook Gus Van Sant die in zijn Psycho Viggo Mortensen lekker in zijn blote billen filmt, terwijl Anne Heche netjes haar bh aanhoudt. Hitchcock mocht destijds — tot zijn grote spijt — niet de blote borsten van Janet Leigh filmen en ik ben bang dat Gus Van Sant niet eens op het idee gekomen is om het nu met Anne Heche wel te doen.”

“Verhoeven is in mijn ogen de minst seksistische en daarmee de meest integere en humane regisseur die er is, zeker in het commerciële genre, maar misschien ook wel daarbuiten. Er werd hevig geprotesteerd tegen Sharon Stone als biseksuele moordenares in Basic Instinct. Onbegrijpelijk, biseksuelen hadden juist blij moeten zijn dat ze nu eindelijk ook hun eigen psycho killer hadden. Met Basic Instinct bereikte Verhoeven zelfs het summum, want biseksualiteit is tenslotte de hoogste vorm van niet-seksisme: je hebt geen voorkeur voor en maakt geen onderscheid tussen mannen en vrouwen.”

Okselhaar
“Met al zijn vermeende banaliteiten is Verhoeven juist heel integer. Het leven is immers ook vaak banaal. Seks en geweld kun je bij Verhoeven vrij extreem noemen. Denk aan de bacteriologische oorlog in Flesh + Blood, waarin brokken vlees besmet met lepra over de kasteelmuur worden geschoten. Het is smerig, maar het is wel een lucide smerigheid en het werkt uiteindelijk bevrijdend. Voor Amerikanen is het natuurlijk niet te verdragen, die flippen al als ze een okselhaar zien. En om drama te maken, moet je de dingen intensiveren en iets extremer maken dan ze in werkelijkheid zijn. Een flatgebouw opblazen is extreem, maar als Verhoeven een flatgebouw opblaast zal hij ook laten zien dat de mensen slachtoffers zijn van hun eigen driften.”

“Verhoevens motto zou kunnen zijn: ‘dit is het leven en zo film ik het’. En behalve een humanist is hij daarmee ook een hyperrealist. De hompen vlees in De vierde man hebben een vertederende schoonheid, omdat ze zo plastisch, smerig en levensecht zijn. Een koe is een koe en geen keurig afgemeten stukje vlees in een piepschuim bakje. En daarom zie je in Hollow Man ook de blote billen van Kevin Bacon en geen grappige boxershort.”