Chloé Zhao over The Rider

Chloé Zhao kijkt als geboren Chinese met de blik van een buitenstaander naar de rodeo- en paarden­temmerscultuur van ruraal Amerika. Al kun je haar na haar debuut Songs My brother Taught Me en The Rider misschien moeilijk nog een outsider noemen. “Als je lange tijd ergens doorbrengt worden de dingen die je als eerste opvielen vanzelf saai.”

Wat doet een in China geboren filmmaker in godsnaam in Pine Ridge, een indianenreservaat in Zuid-Dakota? Dat zullen omwonenden vast gedacht hebben toen ze Chloé Zhao troffen op het reservaat, in de weer met de paarden of hangend op iemands bank. Zhao kwam daar jaren geleden voor het eerst om research te doen voor haar debuutfilm Songs My Brothers Taught Me (2015), een melancholisch portret van kansarme indianenjongeren. Sindsdien is Zhao zelf een schijnbaar vast onderdeel geworden van het reservaat. Toen ze in 2016 Brady Jandreau ontmoette, die nu de hoofdrol vertolkt in haar nieuwe speelfilm The Rider, speelde ze videogames met de eigenaar van een lokale ranch waar Jandreau in dienst was.

Naar het westen
“Ik sprak niet meteen met hem, maar ik dacht wel dat hij een geweldig gezicht en een bijzondere aanwezigheid had. Toen ik hem diezelfde avond paarden zag temmen leek hij me geschikt voor een film.” In The Rider speelt Jandreau feitelijk zichzelf. Zie het als neorealisme in het wilde westen: de acteur deelt de naam met zijn personage, zijn vader en zusje spelen mee en hij worstelt voor de film met dezelfde problemen als in het echte leven. Jandreau is een paardentemmer en rodeorijder die na een ernstig hersenletsel niet meer mag rijden of ander fysiek zwaar werk mag leveren. Maar paardrijden is Jandreau’s roeping, dus zelfs het medische advies weerhoudt hem er niet van te doen waar hij van houdt, ook al kost het hem zijn leven. “Toen ik hem dat hoorde zeggen wist ik zeker dat ik iets voor een film had.”

Songs My Brothers Taught Me en The Rider gaan gaan over het leven op Pine Ridge, al schuilen er ook delen van Zhao’s eigen verhaal in. “Veel kinderen van mijn generatie in China droomden ervan om naar Amerika en Engeland te gaan, omdat we nieuwsgierig waren naar wat we er zouden vinden.” Zhao vertelt via Skype vanuit New York over haar verhuizing naar eerst Engeland en daarna Amerika, waar ze een filmopleiding volgde. “Het is een soort gemeengoed om verder naar het westen te reizen als je ergens naar op zoek bent en je niet weet wat dat is.” Na opleidingen in Brighton, Engeland, en Massachusetts besloot Zhao dus verder af te dwalen van de gebaande paden. “Er is iets ongerepts aan dit deel van het land, waar ik van hou, misschien omdat ik mijn hele leven juist in de grote stad heb gewoond.”

Grootste uitdaging
Wat Zhao’s films zo goed maken is dat ze wel door een outsider zijn gemaakt, maar nooit het voor de hand liggende outsiderperspectief nemen. Zhao maakt geen toeristische prenten, exotische cinema of poverty porn. Met haar films probeert ze juist door dat oppervlak te graven, op zoek naar iets universeels. Hoe doet ze dat? “Als je lange tijd ergens doorbrengt worden de dingen die je als eerste opvielen vanzelf saai. Die verrassing door een nieuwe omgeving heb je dan al lang meegemaakt. Dan kom je vanzelf bij de mensen en die blijken een stuk minder exotisch te zijn dan je denkt. Juist dan wordt het interessant. Bij mij staan de mensen voorop.”

Toch is Zhao in Pine Ridge een ander soort mens dan bijvoorbeeld hoofdrolspeler Brady Jandreau. Zij is er om iets te halen — een verhaal — en kan weg wanneer ze wil. Die verhouding tussen filmmaker en omgeving is een kwetsbare, eentje die snel kan neigen naar exploitatie. Zhao probeert dat te vermijden. “Als je naar het reservaat gaat, is het makkelijk om je camera ergens op te richten om een probleem aan te kaarten. Die vind je letterlijk overal om je heen. In het verleden en heden vind je problemen, conflicten en vraagstukken. Die zien we elke dag in de media, dus ik denk niet dat we meer van zulke narratieven nodig hebben. We moeten daar juist voorbij. De grootste uitdaging in Amerika is dat we elkaar weer als mensen beginnen te zien.”