Benh Zeitlin over Beasts of the Southern Wild

Gevaarlijk utopia

Benh Zeitlin op de set

Voor wie zich wil verliezen in een ruwe en wonderlijke wereld van water en moerasgrond is er het in Sundance en Cannes bekroonde debuut van de jonge onafhankelijke Amerikaanse cineast Benh Zeitlin.

Beasts of the Southern Wild is een filmische koortsdroom die liefde uitademt voor de Bathtub, de ‘Badkuip’, een gebied in Louisiana dat debutant Benh Zeitlin (1982) schetst als een gevaarlijk Utopia. Mens en natuur worstelen er met de dood terwijl een kind hunkert naar warmte en redding zoekt in fantasie. Zeitlin is een bewust onafhankelijk (“Producent Cinéreach is een non-profit organisatie die achter onze creatieve keuzes stond”) en principieel filmmaker (“Aangezien het zo’n organische, niet-technologische plaats is wilden we geen digitale effecten gebruiken”), die onverstoord blijft bij zijn succes (“Ik maak liever een soortgelijke film voor minder geld dan voor 40 miljoen dollar een Spiderman-sequel”). Zijn lichtend voorbeeld? Emir Kusturica: “De manier waarop Underground lyrisch de realiteit overstijgt inspireerde me. Net als de wildheid die je er proeft”. Zijn debuut werd in Sundance en Cannes, waar we de jonge cineast spraken, bekroond.

Beasts of the Southern Wild combineert droom, sprookje en sage. “Voor mij is het een volksverhaal in de traditie van Huckleberry Finn of John Henry, dat je rond het kampvuur vertelt. De realistische kroniek van de rampen die het jonge meisje Hushpuppy doormaakt wordt in haar geest een volksverhaal met zichzelf als heldin.”

U opent energiek en chaotisch. “Ik ben dol op honden die recht op me af komen. De film moest even direct en oprecht zijn, ik wilde meteen duidelijk maken dat we niets gingen verbloemen of verzachten. Het hart van de film is de Bathtub en de liefde voor die plaats van mensen die er hun leven voor in gevaar brengen. De eerste zeven minuten dienen om die affectie over te brengen en de sfeer van deze plaats op te roepen, wat volgt gaat over hoe ze vernietigd wordt. We wilden de intensiteit van de Bathtub concentreren in een opera-achtige opening die je recht in het hart treft. Dan volgt de titel en begrijp je waarom mensen zo hard vechten om dit gebied te redden.”

Het is meteen duidelijk hoe emotioneel de film is. “Het mocht geen afstandelijke, koele artfilm worden. We kozen voor een emotionele plot en structuur, die verbonden zijn met het overweldigende gevoel van affectie dat in de openingsscène wordt geïntroduceerd. Alle volgende scènes zijn rond die emotionele ruggengraat gebouwd en voeren naar een vergelijkbaar slot.”

Angst overheerst. Aan de ene kant van de dijken is men bang voor het water en aan de andere kant vreest men de autoriteiten. “Mijn Bathtub is een soort Utopia, een plaats waar absolute vrijheid heerst. Ik heb alles wat mensen verdeelt verwijderd. Zo is er geen geld, financieel systeem, technologie, geen onderscheid tussen arme en rijke mensen, linkse en rechtse individuen, geen religie en racisme. Doordat al die zaken er geen rol spelen, ontstaat er een harmonische gemeenschap.”

De film herinnert aan Robert Flaherty’s Louisiana Story, waarin vervuiling een streek verandert. “Het is een heel delicaat gebied. Zuid-Louisiana is geen echt land, er is geen vaste grond, alles is slijk dat uit Ohio komt. Het is een in water gedrenkt land waar mensen op de rand van een afgrond leven. De grond is zo fragiel dat de kleinste bezoedeling massieve verwoesting creëert. Het is hartverscheurend om te zien hoe alles verandert.”

Is dit een politieke film waarmee u de wereld wil redden? “Dat zijn twee verschillende zaken. Ik zou ja willen zeggen op het tweede en nee op het eerste. Ik heb geprobeerd de film uit politiek vaarwater te houden. Onderwerpen zoals het milieu worden vaak erg erg gepolitiseerd. En door te focussen op het conflict tussen conservatisme en liberalisme verliest men de universele tragedie uit het oog. Je moet het politieke debat overstijgen om door te dringen tot het emotionele verhaal over het verlies van een plaats. Wanneer je mensen dat gevoel kan meegeven, wie weet wat ze dan gaan doen? Dus ja, ik hoop mensen te beïnvloeden en anders te doen denken. En niet alleen over Louisiana maar over bedreigde plaatsen wereldwijd.”

Een apocalyptische film is meestal pessimistisch maar… “…Beasts of the Southern Wild is hoopvol. Die hoop zit in het feit dat de plaats niet sterft. Oké, er is een onafwendbaarheid. En doordat er geen boodschap is in de trant van ‘stem op deze figuur en alles zal veranderen’ én alles ogenschijnlijk gedoemd is te verdwijnen, kan het pessimistisch lijken. Maar er bestaat een manier om het vast te houden, het gebied over te dragen aan een volgende generatie. Hushpuppy vertegenwoordigt die generatie en zij overleeft met intacte hoop, geestdrift en cultuur. Zij gaat door en draagt deze plaats in zich. Daar zit de hoop: door achter de mensen en de plaatsen te staan die ons bepalen overleven zij in ons leven.
“Dat is ook wat Husphuppy ontdekt. Ze beseft dat liefde en warmte iets is dat ze moet geven, niet iets wat haar gegeven wordt. Ze moet de kracht ontwikkelen om ondanks alle tragedies warm te blijven, een warmte die ze moet overdragen op dingen die rondom haar sterven.”