Zwarte gaten: Aneta Lesnikovska zag eindelijk North by Northwest

We hebben ze allemaal op ons To Do-lijstje staan: klassiekers waar je nooit aan toekwam. Regisseur Aneta Lesnikovska zag eindelijk North by Northwest (1959) van Alfred Hitchcock.

Aneta Lesnikovska maakte haar regiedebuut in 2007 met de mock­umentary Does It Hurt? The First Balkan Dogma, waarin ze samen met cameraman Lennert Hillege haar Macedonische vrienden filmde nadat ze hen voorloog dat ze met steun van Lars Von Triers productiehuis Zentropa de eerste dogmafilm van de Balkan mocht maken. Nu heeft ze Loud gemaakt, een speelfilm met transmediale componenten over een jongen die ervoor kiest doof te worden. Behalve een speelfilm, een online gedeelte en een game omvat Loud ook een ‘silent event’.
"Ik ben een enorme fan van Hitchcock en Orson Welles; bijna al hun films heb ik lang geleden al gezien, meestal op 35mm zwart/wit-kopieën. Maar aan North by Northwest ben ik nooit toegekomen, zelfs niet toen ik op de Rietveld-academie zat. Toen ik daarna de master North by Northwest aan het Deense Filminstituut ging volgen zonder ooit de gelijknamige film te hebben gezien, begon het echt gênant te worden.
Vooraf wil ik normaliter zo min mogelijk weten over een film. Ik kende natuurlijk wel het beroemde shot met Cary Grant die door een vliegtuigje wordt aangevallen. En ik heb het grote Hitchcock-Truffaut-interview op mijn iPhone beluisterd, wat in totaal zo’n drie dagen beslaat, inclusief de maaltijden tussendoor. Dan hoor je soms alleen ‘smak, smak’. Maar de plot van de film kende ik niet.
North by Northwest is een ‘signature piece’ van Hitchcock, maar ik vind het niet een van zijn beste werken. Ik hou veel meer van de manier waarop Psycho verhalend in elkaar zit: die duikt in de psyche van de mens, laat zien hoe beschadigd je uit de relatie met je moeder kunt komen. Daarin zit suspence en thrill, zo opgebouwd dat de kijker de wereld van een seriemoordenaar wordt ingezogen. In North by Northwest zitten vooral visuele lessen voor filmmakers over hoe je een plot op drie niveaus kunt bouwen. Het eerste niveau onthult het verhaal vanuit het perspectief van de hoofdpersoon. Dan is er het niveau van de kijker, die na een tijdje meer weet dan het personage. En dan is er nog een tussenniveau, dat daartussen schakelt, doordat de kijker soms ook op het verkeerde been blijkt te zijn gezet, net als het personage. Hoewel de kijker meer weet, raakt hij in hetzelfde ’twist’-moment als het personage, als niets blijkt te zijn wat het is. Het schakelen tussen die niveaus is wat de spanning creëert.
Ik vond het mooi om te zien hoe identiteit in elkaar steekt en hoe mensen dat waarnemen. Nu kun je al met een Facebook-account en een fotootje een valse identiteit aannemen. Destijds moest je daar nog een hotelkamer voor huren waarvan je de kast vol kleren moest hangen."

Karin Wolfs | foto Geert Snoeijer

Prijsvraag van Lesnikovska
Het karakter van Cary Grant in North by Northwest heet Roger O. Thornhill. Waarvoor staat de O. in zijn naam? Wie het weet, krijgt van Aneta een dvd kado van haar film Does it hurt? The first Balkan dogma. Antwoorden mailen naar info@filmkrant.nl