Iraanse autofilms

Baby You Can Drive My Car

The Circle

Auto’s en taxi’s zijn de meest voorkomende Iraanse filmlocatie. Toeschouwer en hoofdpersonen zien de wereld aan zich voorbijtrekken, en dat geeft gelegenheid om commentaar op de maatschappij te geven. Ook is de kleine capsule een veilige plek voor confessies en bespiegelingen. Een staat tussen zijn en niet-zijn. Een paar voorbeelden.

The Circle (Jafar Panahi, 2000)
Taxi Teheran is niet de eerste keer dat Panahi een film in een auto situeert. In zijn Gouden Leeuw-winnaar The Circle doorkruisen vrouwen de stad in bussen, auto’s en taxi’s. Het is avond en niet toegestaan zich zonder mannelijk familielid buiten te bevinden, maar ze hebben allemaal zo hun redenen om onderweg te zijn. De vervoermiddelen zijn zowel ontsnapping als gevangenis.

Ten
Ten (Abbas Kiarostami, 2002)
Kiarostami is de grote auto-filmer, klassiek is de anekdote dat hij zijn leerling Panahi stimuleerde zijn eigen films te gaan maken door samen in een auto rond te rijden terwijl hij hem het script voor The White Balloon dicteerde. In het minimalistische Taste of Cherry rijdt een man in de buitenwijken van Teheran rond op zoek naar iemand die hem wil begraven nadat hij zelfmoord heeft gepleegd. In de nog eenvoudiger opgezette taxifilm Ten volgen we actrice Mania Akbari die als chaufeusse met haar passagiers (waaronder haar eigen zoon) praat over taboeonderwerp echtscheiding.

20 Fingers (Mania Akbari, 2004)
Na haar samenwerking met Kiarostami ontwikkelde Akbari zich tot toonaangevend regisseuse. Dat ze de auto als filmset meenam is niet zo verwonderlijk. Maar ze gebruikte ook bussen en scooters om een echtpaar (ze speelde zelf de vrouw) te laten praten over hun echtscheiding. In die zin is 20 Fingers een voortzetting van Ten. De voertuigen worden symbolen voor de stadia van transitie in het huwelijk.

The Hunter
The Hunter (Rafi Pitts, 2010)
Het scenario voor The Hunter – ‘een neorealistische western’ – ontstond tijdens gesprekken in taxi’s in Teheran, vertelde Pitts de Filmkrant, daarmee beklemtonend dat taxi’s ook ontmoetingsplekken voor onbekenden zijn door het gebruik om samen te reizen en de kosten te delen. Maar zijn lone rider, zijn outlaw, een nachtwaker met een crimineel verleden, rijdt alleen in zijn auto door de heuvels rond Teheran na de verdwijning van vrouw en dochter.

Atom Heart Mother (Ali Ahmadzadeh, 2014)
Tegelijkertijd met Taxi Teheran ging in Berlijn nog een Iraanse autofilm in première. Het mysterieuze en funky Atom Heart Mother volgt twee vrouwen die rondjes rijden nadat ze een ongeluk hebben veroorzaakt en op de hielen worden gezeten door een enigmatische en aantrekkelijke vreemdeling. De autorit als tussenstaat van komen en gaan, zijn en blijven, als tijdscapsule en ruimteschip.