Focus: Lust for Blood

Met vampiers kun je metaforisch alle kanten op, van seksuele verleiding tot bloedzuigen als metafoor voor uitbuiting. Filmmakers hebben dat goed begrepen. Het is de hele maand januari te zien in Lab111 in het programma Lust for Blood – The Immortal Cinema of Bloodsuckers & Nightstalkers met achttien films over de lust en tragiek van vampiers.

“Een mooie hommage aan het origineel uit 1922”, luidt het oordeel van recensent Thomas Heerma van Voss over Robert Eggers’ Nosferatu in Filmkrant. “Het verhaal is niet krampachtig verplaatst naar het heden, er is geen eigentijds jasje om de plot heen gewurmd, geen expliciete moraal of moderne levenswijsheid in de dialogen verweven.”

Eggers’ Nosferatu is een van de films in Lust for Blood, dat natuurlijk ook F.W. Murnau’s klassieker Nosferatu – Eine Symphonie des Grauens bevat. Die klassieker, die het fundament legde van het horrorgenre, was door een hoogoplopende rechtenkwestie bijna van de aardbodem verdwenen.

De erven van Bram Stoker, de schrijver van Dracula, waarop Nosferatu gebaseerd is, hadden geen toestemming gegeven voor verfilming. Zij spanden een rechtszaak aan die zij in 1925 wonnen. De rechter verordonneerde dat alle filmkopieën vernietigd moesten worden. Dankzij een enkele verborgen kopie bestaat de film honderd jaar later nog. Wie wil ziet in deze geschiedenis een vampierverhaal, maar dan niet met bloed in de hoofdrol, maar met financieel gewin.

Om andere redenen controversieel was in 1979 Werner Herzogs Dracula-film Nosferatu: Phantom der Nacht. Voor de deels in Schiedam en Delft opgenomen film liet Herzog elfduizend ratten uit Hongarije overkomen. Veel dieren kwamen om tijdens de dagenlange reis. De witte ratten die het overleefden, werden zwart geverfd. De om zijn expertise van dierlijk gedrag ingehuurde Maarten ’t Hart haakte verontwaardigd af na het zien van de dierenmishandeling. Ook deze geschiedenis van uitbuiting van dieren door mensen oogt als een vampierverhaal.

Naast de drie Nosferatu’s staan er maar liefste vier Dracula-films op het programma. Naast de oerversie Dracula (Tod Browning, 1931) met de iconische Bela Lugosi (“I never drink…. wine”) zijn dat Horror of Dracula (Terence Fisher, 1958), Blood for Dracula (Paul Morrissey, 1974) en Bram Stoker’s Dracula (Francis Ford Coppola, 1992). Het is boeiend om te zien hoe de verschillende Dracula-versies de tijdgeest weerspiegelen. Horror of Dracula zet alle middelen in voor een maximale griezelervaring. Het door Andy Warhol geproduceerde Blood for Dracula is een cultklassieker, waarin Udo Kier de bloeddorstige graaf speelt, maar de film levert ook commentaar op de klassenmaatschappij. En Coppola zocht het met Bram Stoker’s Dracula in romantische tragiek, waarbij hij vergat dat er in Dracula vooral ook gegriezeld moet kunnen worden.

Het vampirisme beperkt zich in Lust for Blood niet tot Dracula. In de cultfilm The Hunger (Tony Scott, 1983) betaalt het door David Bowie en Catherine Deneuve gespeelde vampierstel een duistere prijs voor hun onsterfelijkheid. In The Lost Boys (Joel Schumacher, 1987), met Kiefer Sutherland, liggen in een zonovergoten Californisch stadje in de niets-aan-de-hand-surfcultuur vampiers op de loer. In Vampire’s Kiss (Robert Bierman, 1988) gelooft een door Nicolas Cage gespeelde literaire agent dat hij gebeten is door een vampier en dat hij zelf in een vampier verandert. Niet fijn voor zijn omgeving.

In Interview with the Vampire (Neil Jordan, 1994) vertelt een door Brad Pitt gespeelde ex-vampier zijn tragische levensverhaal aan een interviewer. In From Dusk Till Dawn (Robert Rodriguez, 1996) belanden twee voortvluchtige broers in een Mexicaanse bar, waarin ze te maken krijgen met een golf vampiers. In Blade (Stephen Norrington, 1998) moet Wesley Snipes als half mens en half vampier strijd voeren met een groep ondoden.

In het romantische Twilight (Catherine Hardwicke, 2008) valt een scholiere voor een vampier. Het megasucces van de film leidde tot de vervolgfilm The Twilight Saga: New Moon (Catherine Hardwicke, 2009). De films zijn in Lab111 in een double bill te zien.

Let the Right One In (Tomas Alfredson, 2008) stijgt met een verhaal over eenzaamheid en isolement in de kindertijd ver uit boven traditionele vampierverhalen. Only Lovers Left Alive (Jim Jarmusch, 2013) volgt twee eeuwenoude, levensmoede vampierminnaars (Tilda Swinton en Tom Hiddleston). En in A Girl Walks Home Alone at Night (Ana Lily Amirpour, 2014) tenslotte struint een eenzame vrouwelijke vampier in een fladderende chador en met een skateboard door een Iraans stadje op zoek naar connectie.

Het laatste woord is aan Anne Rice, de schrijfster van het boek Interview with the Vampire. Zij begrijpt dat vampiers in feite voor het menselijke levenslot staan: “Vampirisme is een eeuwige strijd tussen de behoefte om te overleven en de vervloeking van dat overleven.”

Lust for Blood: The Immortal Cinema of Bloodsuckers & Nightstalkers | 28 december 2024 t/m 31 januari 2025 | Lab111, Amsterdam