Actie! Op de set van Toen we van de Duitsers verloren

Rein Hoeke steekt zijn hoofd om de hoek van de parkeergarage. Middenachter kijkt regisseur Guido van Driel op zijn monitor, op de voorgrond cameraman Lennert Hillege. Foto: Bob Bronshoff

Treilerstraat 16, 1503 JH Zaandam, 27 augustus 2022, 10.20 uur

“O wacht, mijn briefje”, zegt de jonge hoofdrolspeler Rein Hoeke (paddenstoelkapsel, vaal streepjeshirt, blauwe korte broek, blauwe gympen). “Zit dat niet in je broekzak?”, vraagt cameraman Lennert Hillege. Een productiemedewerker biedt uitkomst en geeft hem het verfomfaaide papier en een vergrootglas. Hoeke stopt de spullen in zijn pukkel en slentert vervolgens langs een blinde muur van een parkeergarage richting een verlaten trapveldje, waarop een door buurtkinderen gebouwde houten tank staat. “Doe maar lekker langzaam”, zegt Hillege, die achter een camera zit die over een rails wordt gereden. Regisseur Guido van Driel kijkt op een klapstoeltje op zijn monitor.

In een jarenzeventigwijk vol rijtjeshuizen in Zaandam zijn Van Driel en Hillege bezig met de laatste opnamen voor Toen wij van de Duitsers verloren. In 2006 werden zij door producent Frans van Gestel aan elkaar gekoppeld voor de single play Groen is toch de mooiste kleur voor gras. De samenwerking beviel, ze werden vrienden en maakten vervolgens samen de kortfilm Chauffeur (2013) en de speelfilms De wederopstanding van een klootzak (2013) en Bloody Marie (2019).

Toen wij van de Duitsers verloren is een verfilming van Van Driels gelijknamige graphic novel uit 2002. Daarin koppelt de tekenaar annex filmmaker én afgestudeerd historicus de verloren WK-finale tegen West-Duitsland in 1974 (1-2) aan de moord op een meisje met wie Van Driel op de lagere school in de klas had gezeten. “Heleentje Isaacs heette ze; ik heb nog een klassenfoto waarop we samen staan. Drie jaar na het maken van die foto is ze gewurgd door een pedofiele seriemoordenaar, die de boeken is ingegaan als de Donald Duck-colporteur. In ruil voor Donald Ducks, snoep of geld speelde hij seksueel getinte spelletjes met jongetjes. De moord op Heleentje was eigenlijk een vergissing; door haar korte haar dacht hij dat ze een jongetje was. Maar daar gaat het hier niet om. Mijn film gaat over de impact van zoiets op twee jonge jongens; hoe ga je om met groot verdriet?”

Hillege meldt dat iedereen klaar is voor de opname. Van Driel loopt naar Hoeke, die Daan speelt, min of meer zijn alter ego (“Alleen ben ik nooit verliefd geweest op Heleen”). Nadat die nog wat instructies heeft gekregen, slentert hij opnieuw langs de blinde muur, op de voet gevolgd door de camera van Hillege. “Nóg langzamer, Rein. We hebben geen haast, het is de laatste opnamedag. Neem even de tijd voor je je briefje pakt.” En tegen de mannen die hem voortduwen: “We gaan te hard, het mag echt in het tempo van Guido van Driel.”

“We gaan het anders doen”, zegt Hillege een paar tellen later. “Eerst een pan, dan een rijer. Heb je nog een goeie tekst voor op de muur achter Rein?” “Doe maar ‘pollens’”, antwoordt Van Driel. “Wat is dat?” vraagt Hillege. “Sjef van Oekel”, legt Van Driel uit. “Ken je dat niet? Ben jij nog zo jong?”

Een productiemedewerker begint direct de tekst op de muur te kwasten. “Wacht even”, intervenieert Hillege. “Niet zo maar gaan kalken, ouwe straatvandalist. Het moet veel kleiner.” “En maak er maar ‘Ik word niet goed’ van”, beslist Van Driel.

“Succes hè Rein, maak me trots”, zegt Hillege nadat de tekst op de muur is aangebracht en de camera weer op de juiste positie staat. Hoeke lacht. “Hou het stil alsjeblieft… geluid… camera… en actie!”, roept de opnameleider. “Kijk nu eens naar rechts”, zegt Van Driel als Hoeke tegen de muur is gaan zitten. En even later: “Pak je briefje maar.” En nog even later: “Ga nu maar op handen en knieën naar de hoek.” Nadat Hoeke weer tegen de muur is gaan zitten, kijken Van Driel en Hillege elkaar even aan. “Oké, top”, zegt Van Driel dan. En Hillege: “Oké, prima!”


Toen we van de Duitsers verloren Nederland/België, 2022 | Scenario Guido van Driel en Bas Blokker, gebaseerd op de gelijknamige graphic novel van Van Driel | Regie Guido van Driel | Producent Family Affair Films, Floor Onrust | In coproductie met Polar Bear (BE), Xavier Rombaut | Uitvoerend producent Anna Spierings | Camera Lennert Hillege | Montage Stijn Deconink | Art direction Vincent de Pater | Kleding Bernadette Corstens en Thijs van der Heijden | Make-up Françoise Mol | Met Kylian de Pagter, Rein Hoeke, Sanne Vogel, Juda Goslinga, Susanne Wolff | Zwart-wit, 85 minuten | Distributie September Film | Te zien in de loop van 2023