Who Will Start Another Fire?

Het onafhankelijke filmplatform Dedza Films blaast nieuw leven in het bijna verouderde medium van de compilatie-dvd. Een sterk gecureerd programma met korte films van jonge filmmakers van over de hele wereld signaleert niet dé, maar een mogelijke, betere toekomst van cinema.

Dat Charles Burnett, de toonaangevende Afro-Amerikaanse regisseur van onder andere Killer of Sheep (1978) en My Brother’s Wedding (1983), een video-inleiding opnam voor deze eerste fysieke uitgave van platform Dedza Films, zegt iets over de compilatie-dvd Who Will Start Another Fire?. Dit is een verzamelprogramma van nieuwe, onafhankelijke cinema die zich in de geest van Burnett niet laat dicteren door bestaande filmconventies. Per definitie is dit dus een vorm van curatie als radicale kunst. Zelfs de titel is een verwijzing naar de radicale dichter Jack Mapanje uit Malawi. Om Burnett te parafraseren is het een mooi gevonden allusie naar hoe de negen films op deze dvd de vonken in zich hebben om de vlammen van een nieuwe revolutie in de conceptualisering, productie en presentatie van cinema te doen oplaaien.

Dat betekent een fikse druk, niet alleen voor de geselecteerde makers, maar juist ook voor het publiek dat de waarde van deze korte films op een andere manier moet leren inschatten. Dit is onafhankelijke film uit onderbelichte regio’s van de wereld, gemaakt door regisseurs die minder toegang tot de gevestigde orde van de arthousecinema hebben gekregen. Er gebeuren daardoor dingen in de beeldtaal van deze korte films die anders voelen dan wat de meeste mensen gewend zullen zijn.

Onvoorspelbaar
Neem opener Like Flying van de Chinese regisseur Peier Tracy Shen, waarin de broze fantasiewereld van een in Amerika woonachtig jong Chinees meisje bruut wordt verstoord. De camera voelt als een totaal autonome en ongrijpbare entiteit, niet documentair en volgzaam zoals bij de gebroeders Dardenne of juist lyrisch en zwevend door de natuur als bij Terrence Malick. De cameravoering is hier eerder vertroebelend en bedreigend, onvoorspelbaar en gewelddadig – een pijnlijke weerspiegeling van het meisje dat zich nog net niet realiseert hoe gebroken het gezin is waar ze in opgroeit.

Een net zo rusteloos gevoel maakt Troublemaker zo beklijvend, een Nigeriaanse film over een brutaal jongetje dat niet beseft wat hij zijn omgeving aandoet als hij met een vriendje oorlogje in het openbaar speelt. Het is een pittige film over hoe kinderen hints uit hun omgeving oppikken en na-apen, zonder over de emotionele impact van hun daden na te denken. Olive Nwosu maakt een pijnlijke film over kinderen als spiegel van hun omgeving, over de fouten die je tijdens het opgroeien maakt en over de erfelijkheid van trauma.

Transitie
Gaandeweg begint zich zo een subtiele rode draad door deze verzameling korte films te vormen, waarin zich nog ontwikkelende jonge mensen symbool staan voor de zich ook nog ontwikkelende regisseurs die hun eigen filmische stem aan het vinden zijn. The Lights Are On, No One’s Home is daar een mooi voorbeeld van. In deze oogstrelende korte film wordt een jonge trans vrouw steeds weer geteisterd door dezelfde vraag: hoe ga je in de toekomst als vrouw heten? Het zorgt voor een bitterzoete reflectie op hoe je identiteit vastgepind kan worden op afkomst, herkomst en seksualiteit, terwijl eigenlijk al die factoren ongrijpbaar en in constante transitie kunnen zijn.

Het is misschien geen toeval dat de meest volwassen film van de compilatie in film- en wereldstad New York is opgenomen. Meerdere echo’s van filmische inspiratiebronnen zijn namelijk te bespeuren in By Way of Canarsie – van Frederick Wiseman tot Khalik Allah. Wat overigens niet wil zeggen dat deze korte documentaire slechts een product is van diens cultuurrijke omgeving. Integendeel, Lesley Steele en Emily Packer hebben een bescheiden documentaire gemaakt over een onderbelicht stukje Brooklyn dat nog verder in de vergetelheid dreigt te raken, omdat de lokale aansluiting op de metrolijn opgeheven wordt.

Vissen en vrije tijd
Het zorgt voor een bijzonder portret van een voornamelijk door zwarte Amerikanen bewoonde wijk aan de oevers van New York. Het is een film over vissen en vrije tijd, maar ook over verbindingen en contrasten met de rest van de wereld. Dit is het punt waar de Nederlandse kolonisten aan wal kwamen voordat ze New Amsterdam oprichtten. Dit is nu ook het punt dat door New York wordt afgesneden van de rest van de stad. Subtiel commentaar op kolonialisme, kapitalisme en het veranderende klimaat passeert zo met bijzondere kalmte in deze prachtige korte film. By Way of Canarsie roept bovenal associaties op met het werk van Kevin Jerome Everson, wiens veelzijdige en vrijgevige films eerder in de Filmkrant beschreven werden. Veelzijdigheid en vrijgevigheid, het zijn precies de kwaliteiten die aan deze uitzonderlijke verzameling korte films toegeschreven kunnen worden.

Who Will Start Another Fire is nu verkrijgbaar op dvd (Kino Lorber/Dedza, import)