How You Live Your Story

Deze essentiële boxset met werk van (video)kunstenaar Kevin Jerome Everson biedt een weelde aan beelden van schijnbaar alledaagse taferelen die door het oplettende oog van Everson nog lang in het geheugen blijven hangen.

Het is een prachtige, zonnige dag. Een mild briesje blaast door een kalm bos dat groen en geel en bruin kleurt. Drie vogelspotters zijn er op zoek naar de rosse spotlijster, ofwel de brown trasher, de staatsvogel van Georgia, Verenigde Staten. Op het geluidspoor klinkt het gezang van vogels, het geritsel van planten en het waaien van de wind. Meer dan dat laat het drie minuten durende Brown Trasher (2020) van de Amerikaanse kunstenaar en videokunstenaar Kevin Jerome Everson niet zien en horen. En toch is het een geweldige filmervaring. Komt dat omdat het meeste werk van Everson in contrastvol zwart-wit is geschoten en niet op dit kleurrijke 16mm? Of omdat Everson
meestal arbeiderstaferelen van de Amerikaanse onderklasse in beeld brengt en niet de hobby’s die ze beoefenen? Of doordat de meeste van zijn talrijke – meer dan honderd – films zich afspelen in de monotonie van de Amerikaanse randsteden en industriegebieden en niet in de sprankelende natuur?

Vogelspotter
Of je die vragen nou beantwoordt met ja of nee, je doet zijn werk ermee tekort. Veelzijdigheid is namelijk het woord dat het omvangrijke oeuvre van de in 1965 geboren filmmaker, schilder, beeldhouwer en fotograaf het beste definieert. Hij groeide op als fabrieksarbeider en heeft inmiddels de prestigieuze Heinz Award gewonnen voor zijn kunst. Hoe veelzijdig zijn werk is, toont deze essentiële blu-ray-uitgave van Britse label Second Run aan de hand van vier lange en zeventien korte films die door de kunstenaar zelf zijn uitgekozen. Wat die films ook laten zien is hoe Everson zich nooit laat verleiden tot spektakel, mythe of iconografie: hij flirt daar wel mee, maar zoals de drie vogelspotters in Brown Trasher laat hij de mensen voor zijn camera bovenal gewoon zijn.

Dat klinkt simpel, gewoon laten zijn, maar veel documentairemakers kunnen het niet laten om de mensen voor de camera op een bepaalde manier in een mal te gieten, een denkpatroon, een stukje statistiek of een ideologische notie. Neem Eversons oprecht grandioze Tonsler Park (2017) die volledig op zwart-wit 16mm is geschoten op 8 november 2016, tijdens de presidentiële verkiezing, in Charlottesville, Virginia. Charlottesville, de verkiezingen van 2016. Alleen die twee dingen roepen al zoveel beelden, gevoelens, verhalen en herinneringen op aan de verkiezingskaarten van CNN, de overwinning van Donald Trump op Hillary Clinton, de angstaanjagende witte suprematie die zich liet zien tijdens de Unite the Right Rally in augustus 2017. Everson weigert mee te gaan in zulk politiek spektakel. Het enige wat hij filmt zijn de mensen die zich op een dag als deze moeten organiseren om te kunnen deelnemen aan wat we politiek noemen. Het doet een beetje denken aan het observerende documentairewerk van Frederick Wiseman, maar het grootste verschil tussen de twee is dat Wiseman een composiet van mensen gebruikt om een instituut – een universiteit, een bibliotheek, een stadhuis – te verbeelden. Everson gaat het echt alleen om de mensen. Hij filmt praktisch om de structuur die hen samenbrengt heen.

Sprokkelen
Hoe Everson filmt is net zo belangrijk als wat hij filmt. Tonsler Park (2017) bestaat uit een aantal lang aanhoudende close-ups op gezichten die werken, luisteren, praten, wachten. Hoe langer je kijkt, hoe abstracter het beeld lijkt te worden, alsof Everson zoekt naar de perfecte relatie tussen de gelaatsuitdrukkingen, poriën en rondingen van de gezichten en het korrelige filmbeeld van de 16mm-camera. Het audiospoor is losgekoppeld van het beeld. Er is hier geen eenheid in tijd en ruimte, maar wel een intieme impressie van hoe deze plek voelt. Het doet zelfs denken aan ASMR-video’s.

Een poging om de gewone mens zo gewoon mogelijk in beeld te brengen, lijkt het doel van Everson te zijn. Spicebush (2005), de oudste film in de verzameling, is er een sterk voorbeeld van. Twee mannen verhuizen meubilair over staatsgrenzen, een man werkt in een baksteenfabriek, een meisje speelt op straat. Werk en plezier, Everson heeft niet meer dan dat nodig om talloze waardevolle impressies van de rijke levens van niet al te rijke mensen te verbeelden. Deze boxset zit vol met dit soort onbeschrijfelijk materiaal dat het leven zelf probeert te vangen zoals het is. Materiaal waar veel regisseurs hun neus voor zouden ophalen, maar dat Everson schijnbaar moeiteloos weet vast te leggen. Daardoor doet alles ook een beetje denken aan Agnès Varda, die ook wist dat het filmen van gewone taferelen een ongekende rijkdom kan opleveren.