Triangle of Sadness

Triangle of Sadness, dat op Cannes de Gouden Palm won, is een vileine satire op het kapitalisme. Een film die dat systeem met een knal uiteen doet spatten, maar daarna niet goed weet wat te doen met de scherven.

“Het gaat niet alleen maar om de buitenkant”, benadrukt iemand tijdens een casting tegenover een mannelijk model met ontbloot bovenlijf. Het is bijna alsof filmmaker Ruben Östlund hier de kijker instrueert om toch alsjeblieft wel verder te kijken dan het bij vlagen hilarische oppervlak van zijn film.

Het zal niet kunnen voorkomen dat Triangle of Sadness vooral herinnerd zal worden om het uitzinnige middendeel. Een sterk gecomponeerde pièce de résistance rond een kapiteinsdiner op een in een lagedrukgebied deinend miljoenenjacht. Een bacchanaal van oesters en octopus, van tegen de boeg slaande golven en over het dek rollende glazen, van kots en diarree die door de gangen klotsen. En neem vooral nog een gembersnoepje tegen de zeeziekte.

De gasten op dit jacht zijn een bonte verzameling stinkend rijken. Hun geld vergaarden ze met wapens, apps en mest. En dan zijn er nog influencers Carl (Harris Dickinson) en Yaya (Charlbi Dean), die vooral dingen gratis krijgen.

Östlund heeft er duidelijk plezier in deze westerse ‘beschaving’ te laten uitglijden in zijn eigen vulgariteit. Subtiel is het niet, maar dat hoeft satire ook niet te zijn. Gelaagd is het tot op zekere hoogte. In elk geval letterlijk. Het jacht is als een dwarsdoorsnede van een over landsgrenzen heen strekkende klassenmaatschappij, met bovenaan de rijken en helemaal onderin de buik van het schip het voetvolk. Een strikte hiërarchie, waarin iedereen doet wat de laag erboven oplegt.

Zoals Joost Broeren-Huitenga al eerder uiteenzette zit de gelaagdheid ook in de uiterst gedetailleerde uitwerking van de metafoor die de film is, waarin alles een symbolische betekenis heeft. Van de namen van personages tot een dier dat in de bosjes schuilt.

Toch maakt die gedetailleerde uitwerking de allegorie zelf niet per definitie diepzinniger. Als karikatuur van het huidige, op klappen staande kapitalistische systeem is Triangle of Sadness geslaagd. Vilein, geestig en schunnig. Maar zodra Östlund dat systeem heeft opgeblazen en iets moet zeggen over wat er mogelijk daarna komt, is het alsof de lucht er een beetje uitloopt.

Het laatste deel, waarin een aantal personages uit verschillende lagen van het jacht in de microkosmos van een onbewoond eiland een nieuwe samenleving moet opbouwen, is qua ideeën nauwelijks verrassend of prikkelend. De manier waarop de macht zich herschikt, welke partij dan de lakens uitdeelt en de privileges plukt, het ligt allemaal net te veel voor de hand.