The Souvenir: Part II

Intelligente moeiteloos­heid

The Souvenir: Part II

In haar tweedelige project The Souvenir – bestaande uit het in 2019 uitgebrachte The Souvenir en The Souvenir: Part II – verfilmde de Britse regisseur Joanna Hogg haar begin als filmmaker. The Souvenir: Part II is een voortzetting van het eerste deel, maar het resultaat is experimenteler – zij het zonder de moeiteloosheid in aanpak te verliezen die het eerste deel kenmerkte.

The Souvenir eindigde met een shot van Julie (Honor Swinton Byrne) die recht de camera inkijkt als een schim van haar vroegere zelf, na de dood van haar drugsverslaafde vriend Anthony. Dit shot is zowel een confrontatie met haarzelf als een confrontatie met de camera. Haar blik naar de camera markeert een bewustwording van de kracht van cinema: de mogelijkheid om met film wanhoop om te zetten in iets anders, iets moois, transformerends en verhelderends.

In The Souvenir: Part II is Julie zowel verslagen door het verlies van haar vriend als vastberaden er iets moois van te maken. Het is daarom passend dat film het opnameproces van Julies afstudeerfilm volgt. In The Souvenir zagen we dat Julie van plan was een zwart-witfilm te maken over arbeiders in het Noord-Engelse Sunderland – een ver-van-mijn-bedshow voor een geprivilegieerde jonge student met rijke ouders. In The Souvenir: Part II verandert ze het plan voor haar afstudeerproject radicaal. Ze verfilmt haar relatie met Anthony en de momenten die leidden tot zijn dood. In een zekere zin maakt Julie dus The Souvenir.

Julie heeft een visie, geen plan. Ze gaat intuïtief te werk, tot ergernis van haar medestudenten en haar docenten, die de financiering dan ook intrekken. Maar als ze intuïtief in plaats van doordacht te werk gaat, komt dat doordat ze haar herinneringen pas kan confronteren op de set. Haar verleden omzetten in film betekent een verzoening met de gebeurtenissen, maar ook een verzoening met zichzelf. En dus kan ze de film alleen maar als een subjectief portret van haar vroegere ik maken, omdat dit perspectief tegelijk een soort vrijspraak is van alle suggesties van schuld. Een objectieve blik zou Anthony’s drugsverslaving meteen blootleggen, terwijl die voor Julie juist zo lang verborgen was gebleven.

Hogg baseerde de twee films op haar eigen leven. Dit gegeven was in het eerste deel van The Souvenir voornamelijk achtergrondinformatie die de film meer diepgang gaf. Maar in het tweede deel zet Hogg haar relatie tot de film op de voorgrond – de regisseur wordt uiteindelijk expliciet onderdeel van de film. Het is een dappere keuze voor een filmmaker die jaren heeft gewacht met het maken van een film over deze vormende relatie uit haar jeugd. En het is een keuze die zijn vruchten afwerpt: Hoggs emotionele verbintenis met het materiaal geeft de deconstructie van herinnering die The Souvenir: Part II is een bepaalde intelligente moeiteloosheid, een complexiteit die niet van pretentie kan worden beschuldigd.