The Fabelmans

De magie en macht van de cinema

The Fabelmans

In zijn kleinste film in tijden en zijn meest persoonlijke tot nu toe combineert Steven Spielberg op prachtige wijze het drama van een kind van gescheiden ouders met diens ontdekking van de cinema.

Steven Spielberg zit niet graag stil. Amper een jaar na de release van zijn remake van West Side Story (2021) dient zich alweer een nieuw meesterwerk aan. De inmiddels 76 jaar oude regisseur leek met teleurstellende films als The BFG (2016), The Post (2017) en Ready Player One (2018) op een dood spoor te zitten, maar is met West Side Story en nu The Fabelmans bezig aan een geweldige renaissance in de herfst van zijn carrière.

Zijn nieuwste film begint in een groot filmtheater in de jaren vijftig, waar de jonge Sammy Fabelman met zijn ouders (Michelle Williams en Paul Dano) zijn filmontmaagding beleeft met The Greatest Show On Earth (1952). Sammy’s ouders zijn bang dat een scène met een grote treinbotsing voor nachtmerries gaat zorgen, maar het spektakel lijkt juist iets te doen ontbranden in Sammy. Als hij een speelgoedtrein cadeau krijgt, doet hij er alles aan om de treincrash thuis te recreëren met een amateurcamera. De liefde voor film is geboren.

Als een iets oudere Sammy (Gabriel LaBelle) vervolgens met zijn familie naar Arizona verhuist, vindt hij daar al snel de ideale setting voor zijn gedroomde amateurwestern. Meer nog dan een leuk tienerproject, blijkt Sammy zowaar een visionaire blik te hebben – hoe minimaal zijn middelen ook zijn. Maar vader Burt (een briljante geest die met computers werkt) heeft het liefst dat hij gaat studeren, terwijl moeder Mitzi (een getalenteerd pianist) hem juist stimuleert om de artistieke kant op te gaan. Er rommelt meer aan het thuisfront, want Mitzi lijkt meer bezig met huisvriend Bennie (Seth Rogen) dan met haar echtgenoot.

Controle
Hoewel alle namen keurig zijn veranderd, mag duidelijk zijn dat Sammy eigenlijk Steven is, en dat The Fabelmans net zo goed ‘The Spielbergs’ had kunnen heten. Dit is bovenal de bitterzoete coming-of-age van Spielberg zelf, als kind van gescheiden ouders. Die thematiek was altijd al sterk aanwezig in zijn films, maar in The Fabelmans durft Spielberg persoonlijker te zijn dan ooit. Hij koos acteurs die sprekend lijken op zijn ouders, schreef intensief mee aan het scenario en verwerkte meerdere anekdotes uit zijn jeugd in de film.

Het levert een verrassend ingetogen, episodische film op, die niet drijft op plotwendingen of mysteries, maar vooral op kleine momenten. Een cynicus zou kunnen beweren dat Spielberg wel heel zwaar benadrukt hoe briljant zijn jongere zelf was, maar The Fabelmans maakt van Sammy geen ongecompliceerde heldenfiguur. De film combineert het drama thuis op prachtige wijze met de magie én de macht van de camera. Het is subtiel werk van Spielberg en vaste co­scenarist Tony Kushner, want in de verkeerde handen had dit een vermoeiende, zelfgenoegzame onderneming kunnen worden.

Uiteindelijk is The Fabelmans vooral een film over controle. In Sammy’s handen groeit de camera uit tot gereedschap waarmee hij de wereld kan vangen, begrijpen en veranderen. Sammy is geen mondige jongen, die overal het hoogste woord voert. Maar op de filmset heeft hij een verrassend natuurlijk overwicht: het is de enige plek waar hij alles naar zijn hand kan zetten. Thuis lukt dat niet, want bij het vastleggen van familieliefde kunnen zomaar ook de scheurtjes zichtbaar worden. En dan biedt zelfs zijn camera geen controle meer.

Grootsheid
Ondanks al dat gedoe aan het thuisfront kon uiteindelijk niemand tussen Sammy/Steven en de cinema komen. The Fabelmans eindigt niet voor niets op het punt waarop Sammy klaar is om de filmwereld te bestormen. Zonder al te veel weg te geven, gaat Sammy in de slotscène op bezoek bij een legendarische filmregisseur, die op zijn beurt weer wordt gespeeld door een van de beste regisseurs aller tijden in een onvergetelijke cameo.

Hun hilarische gesprek – dat volgens de overlevering écht plaatsvond – biedt Sammy het laatste zetje dat hij nodig heeft om het te gaan maken in Hollywood. The Fabelmans heeft vervolgens geen opsomming van de latere grootsheid nodig om het punt te benadrukken: Sammy grijpt de controle en groeit uiteindelijk uit tot een van de grootste filmregisseurs aller tijden.

The Fabelmans is Spielberg op z’n intiemst, een film die niet wegloopt voor het kleinmenselijke drama aan het thuisfront en tegelijkertijd een schitterende liefdesbrief is aan de magie van cinema. Dat is misschien niet de meest originele boodschap, maar als iemand een relatief uitgekauwde boodschap op meesterlijke wijze kan verkopen, is het wel Steven Spielberg. Ook een ‘kleine’ Spielberg blijkt nog altijd eindeloos veel te bieden te hebben. We zouden wel gek zijn om de regisseur ooit af te schrijven.