The Assassin

The Assassin is zonder twijfel de meest verfijnde en trefzekere film die de Taiwanese regisseur Hou Hsiao-hsien ooit heeft gemaakt. Maar er zit zoveel meer in deze slow martial-artsfilm dan alleen de schoonheid die het oog kan zien. Het is een epos over de wind. Een liefdesdrama over loyaliteit en wraak.

The Assassin (Nie Yinniang) is zo mooi dat je bijna zou vergeten te kijken. Schoonheid is een machtig wapen.

Acht jaar na Le voyage du ballon rouge, Hou Hsiao-hsiens hommage aan de Franse klassieker Le ballon rouge (1956), won de Taiwanese regisseur vorig jaar in Cannes een Gouden Palm voor beste regie voor een film die hij al zijn hele leven wilde maken: een martial-artsfilm gebaseerd op een kort verhaal van de negende-eeuwse schrijver Pei Xing over een vrouwelijke huurmoordenaar die de man moet doden aan wie zij eens beloofd was. Zijn dood zou later een schakel zijn in de keten van gebeurtenissen die het einde van de Chinese Tang-dynastie inluidde.

Deze Nie Yinniang is als kind gekidnapt door de prinses/non Jiaxin, de verbannen tweelingzuster van prinses Jiacheng en de moeder van haar neef Tian Ji’an. Tijdens haar ballingschap is Yinniang opgeleid tot dodelijke wreekster, niet alleen in de handen van het gezag, maar ook om de persoonlijke wraakmissie van Jiaxin te vervullen.

Iets van die achtergronden van het verhaal (zie stamboom hieronder) zien we in de in kristalhelder zwart-wit gefilmde proloog, waarin Nie Yinniang zowel met grote trefzekerheid een corrupte potentaat neersteekt, als faalt een opdracht uit te voeren omdat zij er op het laatste moment niet in slaagt een man te doden die met zijn zoontje speelt. Om haar loyaliteit aan haar meesteres te bewijzen moet zij vervolgens de taak volbrengen waar zij voor is voorbestemd: het doden van haar neef en ooit verloofde Tian Ji’an, de gouverneur van Weibo, een van de opstandige provincies die de macht van het keizerrijk wil breken. Het is een missie die zowel haar krijgsethiek als haar menselijke waarden op de proef stelt.

De split second van de eeuwigheid
Al in de eerste zwart-witbeelden van de film blijkt dat die mix van scherpte en zachtheid die Nie Yinnians karakter kenmerkt ook de blik van de film is. We zien hoe ze tussen een bosje wacht op haar prooi, wendbaar als een windvlaag tussen de stammen. Op het moment dat ze toeslaat snijdt het geluid van haar dolk niet alleen de halsslagader van haar slachtoffer door, maar ook onze trommelvliezen. Het onontkoombare en onomkeerbare ogenblik waarop de levensdraad is doorgesneden. Op dat moment wordt het geluid weggedraaid, en is alles vertraagd en onscherp.

Het is dat moment van sterven dat door Akira Kurosawa al in slowmotion werd gefilmd. Een effect dat door latere filmmakers zo vaak gebruikt is om het spektakel van de dood te laten zien, maar in Kurosawa’s films juist een tegengestelde functie heeft: om de wreedheid van het moment te verzachten en om te laten zien dat wat daar gebeurt, zowel split second als eeuwigheid is. De dood onttrekt zich aan de tijd.

Maar de scène is nog niet afgelopen. De tijd van de wereld neemt het weer over. Het paard, geschrokken van de dood van zijn meester, ijlt weg. En in die vlucht beweegt de camera naar de boomtoppen, in beweging gezet door die plotselinge beweging die op de dood volgt. De naklap, de echo. De wind vliedt weg als een vlucht vogels en zet de bladerkroon in beweging. Het is Yinnian, snel als de wind. Maar ook de geest van haar slachtoffer die daar verwaait.

Female gaze
En dan moet het nog beginnen. Het zwart-wit maakt plaats voor grandioze kleuren. Het enerverende begin voor een vertelling die net als Yinnian in de luwte, achter gordijnen en in de schaduw wacht tot ze toe moet slaan. Hou, de meester van de observerende totaalshots, in onvergetelijke films als City of Sadness, Good Men, Good Women en Flowers of Shanghai, laat de camera zachtjes bewegen, als het ware voortbewogen door de wind, en door de ogen van Yinniang, altijd alert, en steeds geduldig. De blik van de film versmelt met die van zijn zwijgzame en vaak onzichtbare hoofdpersoon.

The Assassin is een wuxia met weinig gevechten, een epos over de wind die wacht en toeslaat, en de geschiedenis in beweging zet. Maar het is vooral een film die een vrouwelijke blik aanneemt, en daarmee ook een andere kijk geeft op genre, loyaliteit, macht en geschiedenis. Yinniang is een Chinese Antigone. Een door het lot en steeds maar weer die wind voortgestuwde heldin.