Pinocchio

Met zijn nieuwe filmversie van Carlo Collodi’s klassieke schelmenverhaal over een levende marionet in de mensenwereld keert Matteo Garrone terug naar de bron.

Als kind tekende Matteo Garrone al zijn eerste Pinocchio-storyboard. Niet heel onverwacht dus dat de maker van maffiatragedies Gomorra (2008) en Dogman (2018) zich nu heeft ontfermd over deze fabel. De houten pop die een echte jongen wil worden is niet alleen een brutale deugniet, maar ook een goedhartige ziel die weinig verweer heeft tegen de sluwe streken van de wereld om hem heen. Net als de hondentrimmer in Dogman.

Carlo Collodi’s Pinocchio werd in 1883 gepubliceerd als kinderboek en vervolgens ook door volwassenen omarmd als onsterfelijk cultuurgoed. Recent zag ik nog een spotprent waarin de neus van Poetin door diens vele leugens tot een complete boom is uitgegroeid. Na vele eerdere verfilmingen van Pinocchio kiest Garrone er voor om terug te gaan naar de bron. Daarmee is deze nieuwe Pinocchio een duidelijke tegenhanger geworden van zijn beroemdste broertje, de Disney-animatie uit 1940. Met slechts bescheiden eigen accenten brengt Garrone een ode aan het oorspronkelijke werk. Een geslaagd samengaan van realisme en fantasie in klassiek ogende stijl, geworteld in het straatarme Italiaanse dorpsleven van de negentiende eeuw.

Pinocchio zelf, in zijn gedrag minder extreem dan bij Collodi, wordt innemend uitgebeeld als een herkenbaar kind door de achtjarige Federico Ielapi, die door vernuftige make-up is voorzien van een ‘houten’ gezicht. Iets vergelijkbaars doet Garrone met het uiterlijk van andere figuren, waaronder het roemruchte duo Vos en Kat. Deze en andere schavuiten lokken de onervaren marionet in hun valstrikken. Het bezorgt Pinocchio menig hachelijk moment, waarbij de blauwharige Fee hem op het nippertje redt.

Pinocchio’s ‘vader’, de arme houtsnijder Geppetto, wordt vertolkt door Roberto Benigni, die zelf in 2002 al eens een versie van het verhaal regisseerde. Goed in toom gehouden is deze komiek hier aanzienlijk beter op zijn plaats dan destijds in zijn eigen film. Nu geeft hij vaart en bezieling aan de aanstekelijke en ontroerende openingsscènes. Jammer dat hij later tamelijk lang uit het verhaal verdwijnt.

Voor het jongere publiek is er ook een Nederlands gesproken versie. De Kijkwijzer zegt 9+. Begrijpelijk, want naast de vele wonderlijke en fantasierijke taferelen heeft Garrone de donkere kanten niet weggepoetst. De trouw aan het origineel heeft echter ook zijn beperkingen. Ondanks weglating van minder belangrijke onderdelen is deze Pinocchio met ruim twee uur aan de lange kant. Een sterkere dramatische lijn had bovendien geen kwaad gekund. Na een inspirerend begin oogt vooral de tweede helft toch een beetje als een opsomming van verplichte nummers. Zelfs de cruciale hereniging van vader en zoon in de buik van een reusachtige haai spreekt minder tot de verbeelding dan je zou verwachten.

Gelukkig krijgt de ouderwetse moraal niet al te veel nadruk. Bij Garrone gaat het niet alleen over gehoorzaamheid, maar ook over de leerschool van het leven. Tamelijk tijdloos.