Nobody Knows

In het subtiele Nobody Knows moeten vijf kinderen het in hun eentje zien te redden nadat moederlief ervandoor is gegaan.

Sommige moeders stoppen uit liefde hun kind in een koffer. Of daar moet je maar vanuit gaan als de moeder uit Hirokazu Kore-eda’s Nobody Knows die koffers openritst, eenmaal veilig binnen haar nieuwe flat in een buitenwijk van Tokio. De kinderen lachen erom. Voor hen is het een spannend spelletje.

Niemand mag weten dat de twaalfjarige Akira ook nog twee zussen en een broertje heeft. Grote gezinnen zijn in dit appartementencomplex niet gewenst, vandaar de nachtelijke verhuizing met de koffers. Eentje voor broertje Yuki, de ander voor zusje Shigeru. De door verschillende onverantwoordelijke vaders gekweekte familie moet immers bij elkaar blijven. Dat is wat er de vorige keer misging. De vorige keer? Wonen de kinderen dan soms meer in koffers dan in kamers?

Het balkon is verboden terrein. Alleen oudste zus Kyoko mag er stiekem de was ophangen. En alleen Akira gaat naar school. School is saai, je hebt er niks aan, zegt moeder tegen Kyoko. Haar liefde krijgt door zulke opmerkingen een bijzonder egoïstisch karakter. Deze losbollerige vrouw is duidelijk niet volwassen genoeg om in haar eentje zoveel kinderen groot te brengen. Zijn ze dan beter af zonder haar? Dat moet blijken wanneer moederlief er voor de tweede keer vandoor gaat, en dit keer ook weg blijft.

Kruimeldiefpad
Kore-eda (After Life, Distance) baseerde het sereen naar de afgrond glijdende Nobody Knows op ware gebeurtenissen, maar verwijst met het gegeven vanzelf ook naar andere filmgezinnen zonder ouders, zoals die uit Jack Claytons Our Mother’s House (1967) en Andrew Birkins The Cement Garden (1993). In elke film worden de oudste kinderen gedwongen de rol van vader en moeder over te nemen (in Nobody Knows doet Akira van begin af aan niets anders), is er nauwelijks gelegenheid voor spelen en stoeien en wordt de thuisbasis steeds verder ontwricht. Het geld raakt op en met het geld het eten, het water, de elektriciteit, de discipline. Niemand die nog zegt dat de kinderen schone kleren moeten aantrekken, dat de afwas gedaan moet worden, de kamer opgeruimd. Aanvankelijk geloof je dat ze het wel zullen redden, zo lang Akira en Kyoko hun best maar doen. Met name Akira vecht met hand en tand voor zijn gezin — puber-acteur Yûya Yagira kreeg voor zijn verbeten spel een Gouden Palm.

Helaas lijkt het ook zonder moeder een hopeloze zaak. Akira op het kruimeldiefpad, zijn vriendinnetje Saki dat zich prostitueert om de huispot te spekken, die troep, die ongewassen hoofden — de film gaat er zelf haast van stinken. En toch kan het misschien beter zo blijven. Kore-eda benadrukt dat de kinderen een even kwetsbaar als stevig gevlochten nest vormen. Als elke andere familie ontwikkelt ook deze haar eigen systeem van dagelijkse dingen en rituelen dat onwelwillende vreemdelingen buitensluit. Kore-eda besteedt veel tijd aan het zichtbaar maken van dat systeem. Zodat je beseft dat er van deze kinderen niets zal overblijven wanneer je ze uit elkaar haalt. Wanneer ze niet langer samen kunnen slapen, of samen tanden kunnen poetsen — desnoods aan de kraan in de speeltuin.