Movie 43 en This Is 40

Met Dumb and Dumber legde Peter Farrelly in 1994 de basis voor de populariteit van de slechtesmaakkomedie. Dat stokje werd tien jaar geleden overgenomen door Judd Apatow. Met This Is 40 lijkt Apatow zijn horizon juist te willen verbreden.

Movie 43 is een faliekante mislukking. Als film. Als komedie. En als product van de menselijke geest. Toch is er iets fascinerends aan de tagline waarmee de door Peter Farrelly geproduceerde schakelfilm wordt aangeprezen: once you’ve seen it you can’t unsee it. Je kunt dat natuurlijk lezen als een koddige waarschuwing, afgegeven door cynische filmmakers die weten dat ze een wanproduct hebben gemaakt dat ze lekker toch in de bioscoop uitbrengen.

Natuurlijk, Peter Farrelly en zijn broer Bobby waren ooit verantwoordelijk voor opzettelijk smakeloze ­lichaamssapkomedies als There’s Something About Mary en Me, Myself & Irene. En daar hebben we smakelijk om kunnen lachen. Toen. Maar die hoogtijdagen liggen achter ons. De Farrelly’s zijn als grossiers in slechte smaak al lang ingehaald door Judd Apatow. De afgelopen jaren probeerden ze het met vals sentiment (The Heartbreak Kid) en met overbodige nostalgie (The Three Stooges). Steeds pijnlijker bleek dat de door de Farrelly’s gepatenteerde combinatie van romantiek en ranzige grappen is uitgewerkt.

Movie 43 is daarvoor het bewijs. Dit gedrocht willens en wetens in de bioscopen dumpen is je reinste Publikumsbeschimpfung. Vooral met die slogan erbij. Want inderdaad: iets ongezien maken dat je wel gezien hebt gaat domweg niet. Dat geldt natuurlijk zeer nadrukkelijk voor Hugh Jackman als een man wiens testikels aan zijn adamsappel bungelen, of voor het beeld van Gerard Butler als een vuilbekkende gnoom die in Zero Dark Thirty-stijl ondervraagd wordt. Om nog maar te zwijgen over Halle Berry die guacamole maakt met haar rechterborst. En zo kunnen we nog even doorgaan. Allemaal beelden die nooit meer van het netvlies gewist kunnen worden.

Wat heeft die imposante verzameling A-lijst-sterren en Oscar-winnaars toch bezield om in te tekenen op deze monumentale stinkerd vol bedorven grapweefsel? Nooit eerder zaten er zoveel sterren in een nulsterrenfilm.

Persoonlijke tragikomedie
Dat het toch nog steeds mogelijk is om op een interessante manier scabreuze grappen te koppelen aan relatieperikelen bewijst Judd Apatow in This Is 40. Dat begint al in de openingsscène, waarin Paul Rudd tijdens een potje stomerige douchesex laat vallen dat die viagra toch wel goed is aangeslagen. Er zijn de afgelopen jaren al heel wat potentie- en erectiegrappen gemaakt, maar interessant is vooral de reactie van Rudds tegenspeelster Leslie Mann: zij is oprecht beledigd dat haar film­echtgenoot kennelijk een pilletje nodig heeft om nog opgewonden te raken. Dat ligt extra gevoelig omdat zij veertig wordt, en die viagra-erectie kennelijk haar verjaardagscadeautje was.

Dat die leeftijd als een Kwestie beschouwd wordt, blijkt uit de titel, die klinkt als een nederlaag. Dit is veertig, deal er maar mee, leuker kunnen we het niet maken. Als een vrouw veertig is, zo maakt een lollige gynaecoloog ons duidelijk, dan kun je haar leeftijd aflezen aan de jaarringen van haar vagina. Achter alle anale en genitale grappen zit een bitterzoete en vooral opmerkelijk persoonlijke tragikomedie. Zo persoonlijk dat de 45-jarige Apatow niet alleen echtgenote Leslie Mann laat opdraven, maar ook zijn dochters Maude en Iris. Zo persoonlijk, dat hij zelf scenario en regie voor zijn rekening nam: This Is 40 is pas de vierde speelfilm van de succesvolle producent. En tenslotte was de film ook zo persoonlijk dat Apatow moeite had om in zijn materiaal te snijden. De film die klokt op 134 minuten had ook best de standaard anderhalf uur mogen duren.

Wat we echter niet hadden willen missen: de meningsverschillen tussen veertiger Rudd — die de tv-serie Mad Men verdedigt — en zijn tienerdochter — die alle seizoenen van Lost er in een paar weken doorheen jaagt. “J.J. Abrams ruïneert onze dochter!”, roept de vader gefrustreerd uit. Nog meer popculturele referenties: platenbaas Rudd, wiens personage we in een bijrol leerden kennen in Apatows hit Knocked Up, probeert een lans te breken voor de nieuwe plaat van de al jaren uitgerangeerde Britse pubrocker Graham Parker, die zichzelf neerzet met de juiste dosis zelfspot.

En wat is er dan zo persoonlijk aan deze film? Het feit dat Apatow, kennelijk uit eigen ervaring, het gezin durft neer te zetten als een plek waar strijd wordt gevoerd, waar de strijders af en toe het vechten en elkaar helemaal zat zijn, maar waar ook altijd de mogelijkheid bestaat dat de liefde weer opbloeit. Zonder dat daar een viagrapilletje bij nodig is. En gelukkig ook zonder dat het verboden wordt om grappen te maken over erecties en orgasmes. Apatow wil volwassen worden, maar ook een puber blijven. Met This Is 40 is hem dat wonderwel gelukt.