Malcolm & Marie

Op het scherpst van de snede wordt het moddergooien in Sam Levinsons Malcolm & Marie nooit helemaal. Maar zijn lockdown-ruziefilm kent momenten van humor en drama en heeft in Zendaya en John David Washington twee fijne hoofdrolspelers.

Elke speelfilm is eigenlijk een documentaire van haar maakproces, zei Jean-Luc Godard eens. Het is een uitspraak die langzaam je hoofd binnenkruipt tijdens het kijken naar lockdownfilm Malcolm & Marie. Regisseur Sam Levinson, zoon van Hollywood-veteraan Barry Levinson en bekend dankzij zijn veelgeprezen serie Euphoria, zette het project op nadat Californië eind maart 2020 in een strikte lockdown terechtkwam. Een afgelegen locatie, twee acteurs die elkaar te lijf gaan, de bubbel waarin het is opgenomen – ergens voel je tijdens het kijken van Malcolm & Marie constant dat er een film gemaakt wordt.

Dat Malcolm (John David Washington) een filmregisseur is en zijn vriendin Marie (Zendaya) ooit aspirant-actrice, draagt daar aan bij. We ontmoeten de twee aan het einde van de “most important evening” van Malcolms leven: de première van zijn eerste grote speelfilm. Eindelijk heeft hij de wereld kunnen laten zien wat hij kan; de film over een drugsverslaafd meisje in Brooklyn ging erin als zoete koek. “A knockout!”, schreeuwt Malcolm zelfvoldaan wanneer het stel aankomt in een door zijn productiemaatschappij gehuurde villa in Malibu. De zes critici die hem op het feestje eerder die avond afzonderlijk van elkaar aanschoten, roemden hem al als de nieuwe Spike Lee, John Singleton of Barry Jenkins – “including the white lady from the L.A. Times.”

Marie is minder tevreden. Terwijl Malcolm uitgelaten door de woonkamer danst, vlucht zij naar het toilet, rookt ze vervolgens afwezig een sigaretje en maakt ze een kom macaroni voor Malcolm klaar. Dat alles met een stalen gezicht, wat Malcolm pas opmerkt wanneer ze hem zijn kom mac ‘n’ cheese voor zijn neust schuift. Hij krijgt er een verwijt bij: hij is haar vergeten te bedanken in zijn openingsspeech.

Het is het openingssalvo in een avond vol verwijten, waarin blijkt dat Malcolms debuut hem niet alleen een gearriveerde regisseur heeft gemaakt, maar ook een spiegel van zijn relatie heeft voorgehouden. Want waarom koos hij ervoor een film te maken over een drugsverslaafde actrice die clean probeert te worden? Hij heeft haar leven verfilmd, stelt Marie beschuldigend.

Wat volgt is een exercitie in genre: de wie-krijgt-het-laatste-woord-relatieruzie. De verbale steken en stoten van Malcolm en Marie hebben op de beste momenten iets weg van een hedendaagse variatie op Who’s Afraid of Virginia Woolf? (Mike Nichols, 1966). Zonder extra koppel ditmaal, maar Malcolm en Marie scheppen er duidelijk al genoeg plezier in om alleen elkaar af te toefen). De film mist uiteindelijk het emotionele gewicht van de echte hoogtepunten in dit genre, zoals Richard Linklaters Before Midnight, waarin het huwelijk van schrijverskoppel Jesse en Celine na vele jaren uit elkaar dreigt te vallen.

Meer dan die twee eerdere films leunt Malcolm & Marie op stilistische trucjes – de zwart-witbeelden, de springerige montage, het overdadige gebruik van close-ups. Regisseur Sam Levinson maakte al op soortgelijke manier furore met zijn roemruchte tienerserie Euphoria (die ook de doorbraak als serieus actrice betekende voor de voormalig Disney-kindster Zendaya), maar lijkt zich hier soms te vertillen. Er zitten een paar interessante shots in de film, waarvoor de Hongaarse cameraman Marcell Rév (Euphoria; White God) verantwoordelijk was, maar door die nadruk op stijl krijgt het verbale drama nooit helemaal kans om te landen.

Malcolm & Marie pelt langzaam de laagjes af van een relatie die blijkt te bestaan uit wederzijdse toneelstukjes. Dat schuurt geregeld, maar de film is op zijn sterkt wanneer de toon iets lichter wordt. Soms zit het in details, zoals hoe Malcolm wild die bak macaroni wegschrokt, of hoe Marie’s sigarettenpakje telkens weer op een handige plek lijkt te liggen als ze genoeg heeft van zijn zelfgenoegzaamheid. Maar het zit ook in gewichtigere scènes: Malcolms paniekuitbarsting wanneer hij doorheeft dat die white lady van de L.A. Times haar recensie al geplaatst heeft. Eerst zit die achter een hinderlijke betaalmuur en vervolgens blijkt de recensent hem vooral als zwarte filmmaker te waarderen – precies het hokje wat Malcolm niet wil. Wat volgt is een grappige, maar ook scherpe analyse over de relatie tussen de identiteit van de filmmaker en de beoordeling van zijn werk, die eindigt met een tirade over hoe de bevoorrechte Pontecorvo ooit in hemelsnaam The Battle of Algiers heeft kunnen maken. Op die momenten komt Malcolm & Marie echt op stoom.

Malcolm & Marie is vanaf 5 februari te zien op Netflix.