Lore
Lore in niemandsland
Lyriek en grijstinten overheersen in Lore, waarin een veertienjarig meisje na de Tweede Wereldoorlog door Duitsland vlucht.
Een paar jaar geleden was hij er ineens: een nieuwe blik op de Tweede Wereldoorlog. Het zwart-witbeeld werd ingeruild voor grijstinten. Der Untergang (Oliver Hirschbiegel, 2004) zette de trend met zijn menselijke weergave van Hitler. In het kielzog verschenen films als The Reader (Stephen Daldry, 2008, over een voormalige kampbewaakster), Zwartboek (Paul Verhoeven, 2007, met een slechte verzetsman en een goede Duitser) en Valkyrie (Bryan Singer, 2008, met Tom Cruise als naziheld). Uiteindelijk bleek het met die grijstinten steeds wel mee te vallen: die goede Duitser of valse jood was toch steeds weer de uitzondering die de regel bevestigde. Met Inglourious Basterds zette Quentin Tarantino in 2009 de voorlopige kroon op het bescheiden subgenre – of parodieerde hij het de grond in, het is maar hoe je het wilt zien.
Het Duits gesproken Lore van de Australische regisseur Cate Shortland (Somersault) is te zien als nakomeling van die kleine reeks films en slaagt beter dan z’n voorgangers in het weergeven van de morele complexiteit. Misschien omdat de film pas begint als het grote verhaal van de geschiedenis al ten einde is. Hitler is dood, de nazi’s zijn verslagen en Duitsland is verdeeld onder de geallieerde overwinnaars.
Wanneer haar ouders achter slot en grendel verdwijnen – vader was SS-officier – komt de veertienjarige Lore (een overrompelend debuut van de jonge actrice Saskia Rosendahl) er alleen voor te staan. Met haar jongere zusje en drie broertjes, waarvan één nog maar een baby, onderneemt ze een moeizame vlucht door een Duitsland dat verlamd is door ordeloosheid en massavernietiging, op weg naar een veronderstelde thuishaven bij oma in het verre noorden van het land.
"Je mag niet vergeten wie je bent", drukte moeder haar nog op het hart vlak voor ze verdwijnt, maar Lore wéét helemaal nog niet wie ze is. Ze is even oud als het regime van de nazi’s en kent dus niets anders dan hun ideologie. Langzaam maar zeker wordt ze onderweg geconfronteerd met de realiteit van de Holocaust, zeker wanneer ze geholpen wordt door de mysterieuze Thomas, die hen met zijn joodse papieren langs de grenscontroles loodst. Vrijwel direct is er een sterke seksuele aantrekking tussen de twee, die hard botst met de even fysieke walging die de afkomst van de jongen in Lore oproept.
Shortland en cameraman Adam Arkapaw geven Lore’s coming-of-age weer in een dromerige, fysieke stijl, waarin het gebruik van close-ups (afgewisseld door die desolate, bijna apocalyptische landschappen) nou eens géén zwaktebod is. Helaas wil de lyriek van de beelden in combinatie met de al te gepolijste muziek nog wel eens doorschieten, wat ook de schematische opzet van de plot accentueert, maar het is geen halszaak.