Hit the Road

Deze Iraanse roadmovie wist op diverse festivals zowel jury als publiek voor zich in te nemen. Een trefzeker debuut waarin humor en poëzie, ernst en ontroering op vanzelfsprekende wijze samensmelten.

“Huil niet zo! Het is je simkaart maar, niet je piemeltje”, bromt vader als zijn jongste zoon het op een krijsen zet. Diens moeder had namelijk streng verboden een gsm mee te nemen op dit ongewone gezinsuitstapje waar niemand lucht van mag krijgen. Nu maakt ze met een schaar het mobieltje van het opstandige joch resoluut onklaar. In dezelfde scène heeft de hiermee debuterende Iraanse regisseur Panah Panahi dan al laten zien dat hij niet meer nodig heeft dan getekende piano­toetsen op een been in het gips om schoonheid en kracht van verbeelding toe te voegen aan de beklemmende realiteit.

Ernst, een tragikomische toets en speelse accenten vloeien moeiteloos samen, wat Hit the Road (Jaddeh khaki) niet alleen een onverwachte charme geeft, maar ook ontroerend en dichtbij maakt. Zie ook de indrukwekkende slotepisode, waar de worsteling met emotionele pijn zijn weerklank vindt in een lyrisch lied vol bravoure, afgerond met de verstilde poëzie van een aangrijpend moment.

Dat alles speelt zich af in en rond de geleende auto waarmee het gezin (plus een zieke hond) zich door een desolaat landschap richting Turkse grens begeeft. Terwijl het jongetje energiek in het rond stuitert zit zijn grote broer juist heel zwijgzaam achter het stuur. Hij gaat met hulp van een smokkelaar illegaal het land verlaten, al houden zijn ouders zijn wijsneuzige broertje nog voor dat hij gaat trouwen.

Panahi heeft het format van de klassieke roadmovie effectief naar zijn hand gezet. Vreemde voorvallen, zoals met een Turks-Iraanse wielrenner, een gemaskerde motorrijder en een rare deal met schapenvachten houden het spannend, maar waar het echt om gaat heeft niets met deze plot te maken. Hit the Road mag dan weer een vluchtverhaal lijken, maar wat gaandeweg ontstaat, is vooral een rijk geschakeerd en intiem portret van een gezin dat in moeilijke omstandigheden een weg moet vinden. Een sterk op sfeer en emoties leunend verhaal, mede dankzij de voortreffelijke acteurs. Over verwarring, afscheid en onzekerheid. Over vertrouwdheid en afstand, en aandoenlijk onhandige gesprekken. Soms is het al genoeg als de vader met een weemoedige blik recht in de camera kijkt.

Zelfs het landschap speelt mee. Terloops ziet Panahi nog kans van zijn filmliefde te getuigen, onder meer door Batman en 2001: A Space Odyssey (1968) ter sprake te brengen. Dat laatste als opmaat naar een betoverend moment dat ik niet mag verklappen.

Vermeldenswaard uiteraard dat Panar Panahi de zoon is van de internationaal gelauwerde maar door de Iraanse autoriteiten gedwarsboomde Jafar Panahi (Taxi Teheran, 2015). Hit the Road (première in Cannes 2021) bewijst dat filmtalent erfelijk is.