Grimm re-edit

Eindelijk van de jeuk af

Grimm re-edit

Zestien jaar na de oorspronkelijke release presenteert Alex van Warmerdam een nieuwe versie van zijn vijfde speelfilm Grimm, die op alle fronten beter is.

Even een persoonlijke ontboezeming: ik heb altijd een zwak gehad voor Alex van Warmerdams Grimm. Dat zal ermee te maken hebben dat het bij zijn oorspronkelijke release in 2003 de eerste film van de regisseur was die ik zag. Mijn eerste kennismaking met dit eigenzinnige oeuvre was liefde op het eerste gezicht.

Van Warmerdams vijfde speelfilm viel destijds lang niet bij iedereen zo goed. Het was een buitenbeentje in zijn oeuvre, en niet alleen omdat hij voor het eerst niet zelf in de film acteerde. Na vier films met de poten stevig in de Hollandse klei, trok Van Warmerdam voor Grimm naar het buitenland; hij trok niet alleen inspiratie uit gruwelijke sprookjes, maar ook uit Europese westerns. Volgens de lauwe recensies verloor hij daarbij zijn scherpte. Grimm is inderdaad een rauwere, meer rommelige film dan voorgangers Abel (1986), De noorderlingen (1992), De jurk (1996) en Kleine Teun (1998).

Ook de regisseur zelf dacht achteraf dat er meer in had gezeten. Vooral het ontbreken van een bruiloftscène, die op het laatste moment uit de film werd gegooid, bleef knagen. De tentoonstelling in Eye Filmmuseum rond Van Warmerdam van vorig jaar leidde hem ertoe om dat jeukende korstje er nu eindelijk eens af te krabben. Met editor Job ter Burg, die ook zijn drie meest recente films monteerde, dook hij opnieuw de montagekamer in voor een compleet herziene versie van Grimm.

De grote lijn is niet veranderd. De film draait nog steeds om broer Jacob (Jacob Derwig) en zus Marie (Halina Reijn); zij worden aan het begin nog steeds op z’n Hans-en-Grietjes door hun ouders achtergelaten in het bos; ze belanden nog steeds in Spanje, waar Marie nog steeds aanpapt met de rijke Diego; en alles culmineert nog steeds in een stoffig westerndorp.

Maar in de details is alles anders. Er zijn twee nieuwe scènes toegevoegd – één waarin Jacob door Diego’s butler wordt meegenomen om te jagen, en de eerdergenoemde bruiloft, waar Marie trouwt met Diego. Vooral dat laatste geeft alles wat daarna gebeurt een heel andere lading. Maar nog belangrijker is het kleinere ‘restauratiewerk’ dat door de hele film heen is uitgevoerd. De kleuren zijn opgepoetst, het geluid opgefrist, de muziek (van Van Warmerdam zelf) onder handen genomen. Vrijwel iedere scène is aangescherpt. Er zijn andere takes gekozen, sommige gebeurtenissen worden in een net andere volgorde getoond en er is driftig geschrapt. Soms zijn slechts enkele frames verwijderd, soms veel meer – ondanks de toegevoegde scènes is de nieuwe versie enkele minuten korter dan het origineel.

Het resultaat is een meer doeltreffende vertelling, strakker en met meer vaart. De momenten die in het origineel al werkten, vallen nu beter op hun plaats; momenten die niet werken zijn schaarser. Het is te kort door de bocht om te zeggen dat dit de film is die het altijd had moeten zijn, zoals het persmateriaal claimt. Daarvoor is de nieuwe Grimm te veel een film die pas nu zo gemaakt kon worden, met digitale montage en visuele effecten die destijds simpelweg niet beschikbaar waren. Een buitenbeentje in Van Warmerdams oeuvre is deze nieuwe Grimm nog steeds een beetje. Maar zijn hand als maker is hier wel beduidend sterker voelbaar.