Bijt

Een intrigerend debuut dat je laat kijken door de ogen van iemand die niet met de wereld overweg kan.

Heel even zou je in de verleiding kunnen komen om Bijt (op IFFR 2024 geselecteerd voor de sectie Bright Future) op te vatten als een soort vervolg op Koen Mortiers Skunk, die ook deze maand uitgaat. Want waar haalt Mark (zwijgzaam en indringend vertolkt door Reinout Scholten van Aschat), die zo kwaad is op het leven en zo weinig geloof heeft in zichzelf, al die onzekerheid vandaan? Trauma’s? We weten het niet, en daarmee houdt de vergelijking dan weer op.

Na een reeks korte films maakt Guido Coppis nu zijn opvallende en zelfverzekerde speelfilmdebuut met een film die het verleden van zijn personages ongenoemd laat en niet doet aan psychologische verklaringen. Je krijgt, heel nuchter en nauwkeurig neergezet, precies wat je ziet. Bijt is tot op zekere hoogte een ongewone film, maar ook een die een gevoelswereld heel direct en toegankelijk weet neer te zetten.

Het begint al met die koperkleurige gloed waarmee het monochrome beeld is overgoten, wat dit vervreemdende verhaal een soort droomachtig aanzien geeft. Een wereld in verval die net naast de realiteit ligt. Een wereld waarin sociale conventies zijn afgepeld. Een wereld die lijkt op de innerlijke wereld van de depressieve Mark, met zijn aarzelingen en ongeduld, zijn ergernis en sluimerende kiespijn. Een wereld vol schurende verhoudingen, maar dankzij het ogenschijnlijk intuïtieve en zeer sterke spel van de acteurs tegelijkertijd griezelig herkenbaar. Een wereld die lijkt op de klanken die Mark aarzelend aan zijn bugel ontlokt.

Mark werkt in een dierenasiel waar hij gekleineerd wordt door zijn baas. Hij voelt zich eigenlijk alleen op zijn gemak bij de honden – en bij zijn opa (Johan Leysen), die hij in het verzorgingshuis trouw bezoekt. Aan diens sterfbed spelen ze dan een potje blindschaak. Mark maakt er kennis met Lisa (Frieda Barnhard uit Melk, 2023), een nieuwe verzorger met een warme, ingestudeerde glimlach. Gaat Lisa, ondanks zijn afwerende houding, toch zijn redding worden? Het ligt iets ingewikkelder.

Hoewel Lisa ook sociaal onaangepast is, is ze een soort tegenpool van Mark. Hij probeert schuld en schaamte (als hij een verslaafde vriend misbruikt) hardhandig te bezweren, voor haar lijkt manipulatie en geweld een bron van genot. Of voelt ze domweg niets? De bizarre consequentie daarvan is een van de weinige zwakke punten van deze film, al kan je het misschien ook zien als absurdistische uitvergroting. Bijt is een film die ruimte voor interpretaties biedt en ook als er eens een onduidelijke zijsprong is, blijft het intrigerend.

Coppis’ debuut, opgedragen aan de vorig jaar overleden Johan Leysen (hier in een minimalistische glansrol), is vooral een prachtig voorbeeld van vastberaden je eigen verbeelding volgen. Toewerkend naar dat ene, wanhopig geprevelde zinnetje van twee woorden dat Mark eindelijk over zijn lippen krijgt.