5×2

François Ozon vertelt in 5×2 (Cinq fois deux) het vertrouwde verhaal van een stuklopende relatie, maar dan in omgekeerde volgorde: van het advocatenkantoor naar de Middellandse Zee.

Een man en een vrouw worden verliefd op elkaar, trouwen, hun huwelijk vergrauwt, wederzijdse afkeer slaat toe, de onvermijdelijke scheiding volgt. Een verhaal dat we allemaal kennen, van honderden films, van andere mensen, onszelf.

Wat gebeurt er met dat zich in werkelijkheid en op het witte doek eindeloos herhalende verhaal wanneer je het achterstevoren vertelt? Wanneer je zoals François Ozon in diens nieuwe film 5×2 begint bij het tekenen van de scheidingsdocumenten en eindigt met de eerste gezamenlijke zwempartij van het nog te vormen stel? Van de donkergrijze tinten van het advocatenkantoor droomt de film in vijf stappen terug naar een happy end – zonsondergang aan de Middellandse Zee, zo kitscherig rood en zwoel dat Marion en Gilles, de Man en Vrouw van deze versie van het verhaal, eigenlijk beter zouden moeten weten.

Stipjes
De ontroering verdwijnt, dat is wat er gebeurt wanneer je het verhaal omkeert. De tijd maakt alles kapot, schreeuwde Gaspar Noé met het eveneens omgedraaide Irréversible, en die les doet Ozon (Sous le sable, 8 Femmes) met beheerste hand nog eens over. Tegelijkertijd liet hij zich vooral inspireren door Jane Campions tv-serie Two Friends, waarin het verval van een bijzondere meisjesvriendschap wordt teruggedraaid tot de eerste kennismaking. Omdat je weet hoe het met Marion en Gilles afloopt kun je je niet meer laten meeslepen door hun geluk. Hoe levensecht dat geluk ook is wanneer je hen ziet trouwen of als ze letterlijk met elkaar in zee gaan; wanneer je ziet hoe ze hun gehaper en getwijfel opschorten en oprecht voor elkaar kiezen. Daar aan zee is zij net van haar vriendje af, hij is met zijn vriendin op vakantie, maar ja, wat stelt die relatie nog voor: kijk hoe kil ze in bed liggen, net Marion en Gilles toen ze nog niet gescheiden waren.

Grote kans dat het slotbeeld, een lange take waarin Marion en Gilles kleinere stipjes worden in het water en de zon ook echt ondergaat, aan het begin van de film minder stroperig was overgekomen. Ondanks, of juist vanwege die zon en het zoete Italiaanse chanson op de soundtrack had het beeld dan zowel de sombere als de roze variant van het verhaal beloofd. “Ik wou dat het publiek door het laatste shot gaat geloven dat de relatie opnieuw zou kunnen beginnen”, zegt Ozon in de persmap. Maar hoe vergeetachtig-romantisch moet je zijn, hoeveel geloof in de liefde moet je hebben om dit begin als een open einde te ervaren? Hoeveel ontroering kun je jezelf afdwingen?

Slippertje
Misschien is het niet eens zo moeilijk om alle ellende uit de eerdere (latere) scènes te vergeten, omdat nooit duidelijk wordt waarom het is misgegaan tussen Marion en Gilles. Ozon doet enkel allerlei vage, soms tegenstrijdige suggesties, van overspel tot latente homoseksuele gevoelens bij Gilles. Op grond van je eigen ervaring zul je zelf de gaten in het script moeten dichten, je de fases van de relatie moeten voorstellen die Ozon overslaat. Waarom Marion tijdens haar huwelijksnacht een slippertje met een vreemdeling heeft. Waarom Gilles niet bij de bevalling van zijn zoontje aanwezig is. Onbekend is of ze deze pijnlijke gebeurtenissen ooit hebben besproken, of hun huwelijk juist door slechte communicatie is gestrand.

Bij gebrek aan ‘feiten’ – gelukkig is een achterstevoren verteld liefdesverhaal nog steeds pure fictie – tellen ook de gezichten en gebaren: hoe gelukkig kijkt bruidegom Gilles als hij ‘ja’ zegt? En zien we Marion aarzelen als ze een streep door haar huwelijk zet, of denkt ze aan die eerste dagen samen aan zee? Ozon stipt ook andere relaties aan: Marions ouders, al eeuwen in onmin maar scheiden, dat nóóit; Gilles’ broer, verknocht aan flierefluitende jongelingen; Gilles en zijn vorige vriendin Monique; Gilles en zijn nieuwe relatie Christine. Dezelfde problemen, andere oplossingen, geen oplossingen. Of hoe onromantisch een liefdesfilm kan zijn.