Sterke groei bioscoopbezoek maar herstel duurt nog even
Met ruim 1,2 miljoen bezoekers was Top Gun: Maverick de best bezochte film van 2022 in Nederland
Na twee miserabele coronajaren heeft de bioscoopbranche de weg terug naar boven gevonden. Het aantal verkochte kaartjes ging in 2022 met 75% omhoog tot bijna 25 miljoen en de omzet steeg zelfs nog meer. Toch duurt het naar verwachting nog tot eind 2024 voordat de resultaten weer op pre-pandemieniveau liggen.
Na het historisch dieptepunt van 2021, waarin iets meer dan 14 miljoen kaartjes werden verkocht, kon het ook bijna niet slechter gaan. De stemming zat er vanmiddag dan ook goed in bij de nieuwjaarsreceptie van Filmdistributeurs Nederland (FDN) en de Nederlandse Vereniging van Bioscopen en Filmtheaters (NVBF), die na twee jaar online weer eens live plaatsvond in Pathé Tuschinski. Presentator René Mioch was dolblij een gevulde zaal voor zich te hebben. En Ron Sterk, CEO van Vue en NVBF-vicevoorzitter, was zichtbaar opgelucht bij het presenteren van de jaarcijfers.
Afgelopen jaar werden er 24.987.771 kaartjes verkocht, wat een stijging betekent van exact 75% ten opzichte van 2021. Omdat de prijs van kaartjes met 3% is gestegen, groeide de recette nog net iets meer: met 80,8% tot €258.462.344. Dat is een overtuigende klim uit het dal maar het niveau van voor corona is nog lang niet bereikt. Nu was 2019 een absoluut piekjaar met 39 miljoen verkochte kaartjes maar zelfs als je kijkt naar het gemiddelde van de periode 2017-2019 zat vorig jaar daar nog 32% onder qua bezoekers en 20% wat betreft omzet.
Dat de resultaten van 2022 relatief zouden meevallen, was aan het begin van het jaar niet evident. Vrijwel heel januari waren de bioscopen en theaters nog verplicht gesloten en daarna duurde het nog even voordat bezoekers zonder restricties naar de film konden. Het gebrek aan grote publieksfilms in augustus en september en het WK voetbal in december drukten daarna de bezoekcijfers. Het is te danken aan de zomerse release van Top Gun: Maverick en Minions, en de absolute hit van de kerst, Avatar: Way of Water, dat het herstel niet halfslachtig was.
Met 468 uitgebrachte titels kwam 2022 wat filmaanbod betreft weer in de buurt van het niveau van 2019 (492) en 2018 (480). Tijdens de coronajaren was dat aantal gedaald tot 340 in 2020 en zelfs 297 in 2021. Nederlandse producties zijn in die magere jaren in het gat gesprongen dat de majors lieten vallen en dat effect ebde nog na in 2022. Er werd een recordaantal van 83 vaderlandse producties uitgebracht.
De best bezochte film van 2022 was niet verrassend Top Gun: Maverick, waarvoor 1.265.568 tickets werden verkocht. De top 3 wordt gecomplementeerd door Minions: Hoe Gru superschurk werd (1.191.060 bezoekers) en Spider-Man: No Way Home (950.802 bezoekers). Nummer 4 op de lijst is Avatar: Way of Water, die pas op 14 december in première ging en tot het einde van het jaar 877.441 bezoekers trok maar inmiddels Top Gun: Maverick ruimschoots voorbij is.
NVBF-voorzitter Sterk merkte op dat de gehele top-10 bestaat uit sequels of films gebaseerd op een bekend gegeven, met uitzondering van Ticket to Paradise, dat met 5878.263 tickets de achtste plek bezet. Filmkijkers kiezen blijkbaar vooral voor iets wat ze al kennen en waarvan ze weten wat te verwachten. Die blockbusters zijn ook verantwoordelijk voor een steeds groter marktaandeel, een trend die zich al een paar jaar aftekent en de branche erg afhankelijk maakt van een beperkt aantal klappers.
De Nederlandse film kon daar in 2022 geen kanonnen als de eerste delen van Soof of Gooische Vrouwen tegenoverzetten, die tien jaar geleden ieder voor zich goed waren voor meer dan 1 miljoen verkochte tickets. De best scorende film was Soof 3 (497.228 bezoekers), gevolgd door Bon Bini Holland 3 (440.259 bezoekers) en Costa!! (261.010 bezoekers). Ook in dit lijstje weer vooral vervolgfilms. In totaal werden er 4.007.291 kaartjes verkocht voor Nederlandse films, wat een stijging ten opzichte van 2021 is van 20,4%. Door het weer aangetrokken aanbod van buitenlandse titels zakte het marktaandeel van de vaderlandse film van een wat geïnflateerde 23% in 2021 tot een meer realistische 16% in 2022.
Het marktaandeel van de gesubsidieerde filmtheaters bleef op hetzelfde niveau als voorgaande jaren: 9%. De beste bezochte film was hier Good Luck to You, Leo Grande (68.599 tickets), met op nummer 2 en 3 Moonage Daydream (61.760 bezoekers) en Triangle of Sadness (61.150 bezoekers). De enige echte verrassing in de top 10 is de nummer 6-notering van Knor (50.942 bezoekers). Niet eerder wist een Nederlandse familiefilm zo goed te scoren in de filmtheaters.
Vergeleken met het buitenland hebben de Nederlandse bioscopen en filmtheaters het helemaal niet slecht gedaan. Een recettedaling van 20% ten opzichte van de precorona-periode is netjes vergeleken met Duitsland (27%), Frankrijk (28%), Groot-Brittannië (29%), de VS (35%), Spanje (37%) en Italië (48%). Wereldwijd behaalde de bioscoopbranche 35% minder omzet dan in 2017-2019, maar dat is inclusief China waar de extreem lange lockdown-periodes het land zelfs de kort gekoesterde status van grootste bioscoopmarkt ter wereld hebben gekost.
Eén reden voor de Nederlandse veerkracht is waarschijnlijk de hoge kwaliteit van het bioscoopaanbod. Er is in de jaren van groei stevig geïnvesteerd in goede stoelen, projectoren, geluidsinstallaties en horecavoorzieningen. Ook gedurende de coronapandemie is dat ‘gewoon’ doorgegaan – weliswaar op basis van plannen die grotendeels voor de crisis al gemaakt en gefinancierd zijn. Zo kwamen er in 2020 netto 564 stoelen en 7 schermen bij, in 2021 1684 stoelen en 28 schermen en vorig jaar 1782 stoelen en 24 schermen. Onder de nieuw gebouwde bioscopen bevinden zich niet alleen vestigingen van Vue, Pathé en Kinepolis – de grote drie die goed zijn voor 70% van de markt – maar ook onafhankelijke theaters en bioscopen als Cinema Dongen, Kok Cinemaxx Lelystad en Filmhuis Steenwijk.
Hoewel de volgende crises zich al doen voelen in de vorm van geëxplodeerde energieprijzen – 2,5 tot 3 keer zo hoog als voorheen – en door inflatie gestegen kosten voor personeel en inkoop, is de branche positief over 2023. Er zitten blockbusters in de pijplijn als The Super Mario Movie, Dune: Part Two, Mission Impossible: Dead Reckoning, Barbie, The Whale en Nederlandse films als Klem en Grenzeloos verraad. Sterk sprak aan het eind van zijn presentatie de verwachting uit dat er dit jaar weer minstens 30 miljoen kaartjes worden verkocht. Toch zal ook het jaar daarna nog nodig zijn voor herstel en zit de branche pas eind 2024 terug op het niveau van voor corona.