Leyla Bouzid over As I Open My Eyes

Een jonge Tunesische vrouw kiest voor een leven in de kunsten in As I Open My Eyes, dat vol zit met indierock. Regisseur Leyla Bouzid: “Al het extremisme krijgt zoveel aandacht dat het haast lijkt alsof er niks anders is. Ik wil juist het andere leven in Tunis laten zien.”

As I Open My Eyes speelt zich af in Tunis in de broeierige zomer van 2010, vlak voor de Jasmijnrevolutie. Farah (nieuwkomer Baya Medhaffar) droomt van een carrière als zangeres in een rockband, maar haar moeder (zangeres Ghalia Ben Ali) verwacht dat ze met haar mooie cijferlijst voor geneeskunde kiest.

Debuterend regisseur Leyla Bouzid kijkt naar haar geboorteland met een moderne blik. "De middenklasse in Tunesië is zeer groot, anders dan in bijvoorbeeld Marokko. De manier van leven van mijn hoofdpersoon is niet anders dan die van andere meisjes in de grote stad."

Maar een leven in de kunsten is niet vanzelfsprekend voor Tunesische vrouwen. Had jouw eigen omgeving ook moeite met je keuze voor film? "Integendeel, mijn vader is zelf regisseur. Al heeft hij me nooit aangemoedigd hetzelfde te doen, hij liet me mijn gang gaan. Ik ben bewust in Frankrijk gaan studeren om mijn eigen weg te vinden. Mijn ouders vonden dat prima, dat is anders dan bij Farah. Maar de rest van mijn familie was nogal verrast, ik had ook een mooie cijferlijst en dan wordt er van je verwacht dat je geneeskunde gaat studeren. Terwijl iedereen mijn liefde voor film en literatuur kende."

Is er voldoende belangstelling in Tunesië voor de eigen films? "In de jaren zestig waren er 160 bioscopen, nu zijn er maar vijftien. Er bestaat helaas niet zoiets als de nationale Tunesische Cinema. Maar er leeft een gevoel dat we aan het begin staan van iets nieuws, een ‘New Wave’. We hebben echt het gevoel dat er iets staat te gebeuren. Sinds de revolutie zijn er veel documentaires gemaakt en nu bestormen ook de eerste speelfilms van een nieuwe generatie de bühnes op de internationale festivals."

Wat betekent dat voor jouw film? "Het nationale publiek vindt zijn weg terug naar de zalen, tegelijkertijd zijn er nog veel te weinig bioscopen. Maar de honger is er wel. Daarom hebben wij door het hele land op allerlei plekken de mogelijkheid gecreëerd om de film te komen bekijken. As I Open My Eyes is op de eerste dag al negenduizend keer bezocht, dat is ontzettend veel voor Tunesië, en de reacties waren verrassend positief, zelfs op social media."

Farah creëert in de film steeds meer vrijheid voor zichzelf. Is dat een wens van jou voor jonge meisjes in Tunesië? "Er is een scène waarin een agent Farah en haar vrienden aanspreekt op hun privilege. Het is niet dat ze rijker zijn dan hij, maar wel vrijer dan hij. Dat is het verschil tussen stad en platteland, niet de tegenstelling tussen arm en rijk. De meisjes in Tunis leven al zoals Farah, alleen dat zie je nog te weinig terug in films. Zij hebben geen spiegel om zichzelf in terug te zien. Al het extremisme krijgt zoveel aandacht dat het haast lijkt alsof er niks anders is. Ik wil juist het andere leven laten zien."

Is het vervelend om daar altijd naar gevraagd te worden, de misschien zelfs onbedoelde politieke context van je verhaal? "Het is geen politieke film, maar ik begrijp wel dat het onontkoombaar is. Misschien dat het er bij een volgende film wat afslijt. Het publiek is nu erg nieuwsgierig, door alles wat er gebeurt in Tunesië."

Voel je je verplicht om je geboorteland op een bepaalde manier te presenteren in je werk? "Nee, maar er is wel een grote noodzaak om Afrika en de Arabische Wereld zichtbaarder te maken in Europa. De gemiddelde burger bestaat haast niet op beeld. Daarom gaat het bij gesprekken over mijn werk vaak over de politieke context, en te weinig over de film zelf."

Wat moeten kijkers weten over de film zelf? "We hebben erg ons best gedaan om met onervaren acteurs een naturel spel neer te zetten om de scènes leven in te blazen. Ik heb erg op de details gelet, ook bij de figuranten, en de muziek speelde een zeer belangrijke rol."

De film zit vol indierock die past in het straatje van populaire Arabische bands als het Libanese Mashrou’ Leyla. Is de muziek uit de film een eigen leven gaan leiden? "Ja, er is een gelijknamig album uitgebracht dat op alle platforms te vinden is. In Egypte en Libanon bestaat een grote scene rondom deze stijl, maar voor bands als Joujma is het in Tunesië wat eenzaam. Ik hou heel erg van de melancholische rock zoals zij die maken."

Je studeerde in Frankrijk. Waar voel jij je thuis als regisseur? "Ik zie mijzelf best een Franse film maken, maar ik voel me in eerste instantie een Arabische en Afrikaanse filmmaker en met die makers voel ik ook de sterkste band. Onze stem is harder nodig. Ik hoop dat ik me mag rekenen tot die New Wave waar ik het over had en dat die tot in de zalen van Europa reikt."