Arne Toonen over Black Out

Arne Toonen maakte met Black Out een actiekomedie in de hoogste versnelling, over een voormalig crimineel met geheugenverlies. Toonen zocht de verrassing in karakters en casting en laat Willie Wartaal van De Jeugd van Tegenwoordig zijn acteerdebuut maken tegenover Alex van Warmerdam.

"Eigenlijk dacht ik altijd dat ik met een film als Black Out zou debuteren", zegt Toonen. Dat werd Dik Trom: met lovende besprekingen en bijna een half miljoen bezoekers een van de succesvolste Nederlandse films van 2010.

Toonen, bekend als regisseur van reclames en muziekvideo’s, vestigde gelijk zijn naam als filmmaker. Maar wel als een bepaald soort filmmaker. "Aan de scripts die ik na Dik Trom kreeg toegestuurd, merkte ik dat ik meteen in het hokje van de familiefilm was gestopt. Zulke films maak ik graag, maar ik ben enorm blij dat ik Black Out kon maken. Daarin kan ik nog meer van mezelf laten zien."

Dat zit hem niet alleen in het geweld, maar ook in het type humor. "Ik ben niet zo ad rem", vertelt Toonen. "Vaak bedenk ik pas op de fiets of onder de douche: dat had ik moeten zeggen! Helaas is het dan al te laat. Maar het levert wel leuke ideeën voor dialogen op." Black Out zit dan ook vol oneliners. Het is een stijlmiddel dat volgens Toonen zeldzaam is in de Nederlandse film. "Ik ken maar een paar Nederlandse oneliners, en die zijn allemaal van Dick Maas: ‘Buurman, wat doet u nu?’ en ‘Kijk Kees, er ligt een man in de schacht’."

Hondentrimsalon
Toonen probeert met Black Out een eigen draai aan het genre te geven door atypische elementen toe te voegen aan zijn personages. "In de eerste versie van het script werkten de twee boefjes die de auto van voormalig crimineel Jos stelen in een coffeeshop. Dat vond ik zo flauw. Het leek mij heel grappig om een van die jongens een bouvier te zien scheren in een hondentrimsalon. Of neem de Russische gangster Vlad. In plaats van een kampbeul uit Siberië maakten we hem een voormalige balletdanser met een eigen bowlingbaan. Als een geflipte Russische maffiabaas deodorant in stinkschoenen staat te spuiten, dan wordt het interessant."

Ook in de casting zocht Toonen de verrassing. Het zegt genoeg dat rapper Willie Wartaal van De Jeugd van Tegenwoordig zijn acteerdebuut maakt tegenover Alex van Warmerdam, die voor het eerst in andermans film te zien is. "Ik was op zoek naar contrasten", zegt Toonen. "Edmond Classen is bijvoorbeeld een heel goede acteur, maar de meeste mensen kennen hem van lachbandseries als Oppassen. In Black Out speelt hij opeens een grumpy badass motherfucker die grove taal gebruikt en superracistisch is."

Leentjebuur
Arne Toonen snapt wel dat Black Out snel vergeleken zal worden met Amerikaanse en Britse films die geweld en snedige humor combineren. Hij vindt het niet erg als mensen daarover beginnen. Maar, zegt hij, we moeten ook niet doen alsof Guy Ritchie het alleenrecht heeft op actiekomedies. "Alle filmmakers spelen leentjebuur, zelfs Alfred Hitchcock. Het gaat er niet om waar je het vandaan haalt, maar waar je het naartoe brengt. Ik vind dat Quentin Tarantino dat virtuoos doet. Hij gebruikt soms één op één scènes uit andere films, maar doordat hij ze anders mixt, worden ze weer origineel en eigen. Voor mij is dat de nuance: iets is gejat wanneer je het letterlijk overneemt, en iets is ergens op geïnspireerd wanneer je er wat van jezelf instopt en het een andere betekenis krijgt."

Cartoonstijl
Wat Toonens volgende film wordt, hangt nog af van de planning. Hij keert met de verfilming van De kleine kapitein van Paul Biegel terug naar de familiefilm. Daarnaast werkt hij aan de verfilming van de kunstroofthriller Vals beeld van Elvin Post. Het moet een klassieke heist-film worden.

Weer iets heel anders, dus. Maar zo lang Toonen genrefilms maakt, voelt hij zich thuis. "Ik vind een project interessant als ik de kans zie om een eigen wereld te creëren die larger than life is. Ik heb niet zo veel met de realiteit, omdat ik daar elke dag al in zit. Als ik naar de bioscoop ga, vind ik het fijn om een nieuwe wereld te zien. Dat kan ook in de vorm van een sociaal drama, maar ik denk niet dat het bij mijn talenten past om op die manier te filmen. Ik wil het altijd iets meer in een cartoonstijl. Ik heb er schijt aan of alles precies klopt, als het maar lekker om te zien is."

Toonen heeft met Black Out dan ook weinig pretenties. "Het is echt gewoon popcorn. Je denkt geen moment: o, wat erg voor die mensen. Je hoopt dat de hoofdpersoon het redt, meer is het niet. Alles wat ik wil, is dat mensen de zaal uitkomen en zeggen: het was very entertaining."