Venetië 2022, blog 1

Underdogs en heavy hitters

White Noise

Vandaag opent de 79e editie van het filmfestival van Venetië, waarvan we dagelijks verslag zullen doen. Maar eerst: voorpret. Vooruitblikken op een filmfestival blijft natuurlijk koffiedik kijken, want is de nieuwe Luca Guadagnino, Darren Aronofsky, Joanna Hogg of Martin McDonagh echt zo geweldig als je hoopt? Maar het bloed kruipt waar het niet gaan kan, dus daar gaan we.

Voor liefhebbers van populaire arthouse zijn er Bardo, False Chronicle of a Handful of Truths van Alejandro G. Iñárritu, Luca Guadagnino’s Amerikaanse roadmovie (Bones and All) en Florian Zellers opvolger van het Oscar-winnende Alzheimer-drama The Father (2020), The Son. Zowel Darren Aranofsky als Martin McDonagh maken na een hiaat van vijf jaar een comeback met respectievelijk The Whale en The Banshees of Inisherin. Joanna Hogg zet hopelijk na The Souvenir I en II haar zegetocht voort met The Eternal Daughter en Andrew Dominik waagt zich aan een biopic over Marilyn Monroe, een van de grootste popiconen van de twintigste eeuw.

Dat zijn enkele van de heavy hitters op het filmfestival dat aftrapt met Noah Baumbachs White Noise, een bewerking van Don DeLillo’s gelijknamige roman uit 1985 die twintigste-eeuws Amerika fileert. Er is al veel gespeculeerd of Baumbach, tot nu toe maker van praatgrage films verwant aan de Amerikaanse mumblecore-hoek, wel de geschikte regisseur is voor de bewerking van deze postmoderne klassieker.

Er is ook veel geschreven over de flinke bedragen die voor deze film zijn uitgegeven (naar schatting ergens tussen de 80 en 140 miljoen dollar), wat meteen weer tot speculatie leidt over het veranderende businessmodel van financier Netflix, die klaar schijnt te zijn met peperdure prestigecinema en zich meer wil richten op goedkope, toegankelijke content — ik bedoel, Spul. Omdat Cannes nog altijd voet bij stuk houdt en streamingdiensten weert van haar filmfestival, was Venetië de afgelopen jaren het Europese lanceerplatform voor de grote titels van deze content-boer. Ergens zou het nu heel kloppend zijn als Baumbachs absurd ambitieuze White Noise het symbolische einde van die filmrelatie zou betekenen.

Een filmfestival als Venetië is er natuurlijk niet alleen voor de Giganten der Cinema. Vaak zijn het juist de kleinere, minder opzichtige films die je echt verrassen. Een goed voorbeeld is Audrey Diwans abortusdrama L’événement (2021), dat vorig jaar de Gouden Leeuw won. Is Laura Poitras’ biodoc All the Beauty and the Bloodshed over kunstenaar en activist Nan Goldin dit jaar de outsider die er met de hoofdprijs vandoor gaat? Ook Un couple, de eerste fictiefilm van observerende-documentairemeester Frederick Wiseman, heeft de mogelijkheid om de jury te verrassen met een andere vorm van cinema. En dan is er nog Todd Field die met Tár Clate Blanchett opvoert als de eerste vrouwelijke dirigent in een Duits orkest – de enigmatische trailer belooft veel goeds.

No Bears

Het meest urgent dit jaar is een film van een regisseur die niet op het filmfestival aanwezig mag zijn. Jafar Panahi is onlangs veroordeeld tot zes jaar gevangenisstraf wegens ‘propaganda tegen het systeem’, een verbijsterende en schandalige straf voor, zoals collega Jos van der Burg Panahi mooi karakteriseert, “een van de meest zachtaardige regisseurs in de wereld.” Panahi’s Khers nist (No Bears) draait in competitie in Venetië en zou zomaar de laatste film van deze humanistische maker kunnen zijn. De trailer van de film verklapt al dat Panahi de letterlijke grenzen van een eerder opgelegde straf (een reis- en filmverbod) opzoekt en zijn eigen repressie opvoert in een film die speelt met de (voor hem) gevaarlijke relatie tussen feit en fictie. Het festivalteam heeft op premièredag 9 september een flashmob georganiseerd om media-aandacht te genereren voor het welzijn van Panahi en andere filmmakers die te kampen hebben met onderdrukking en gevaar. Op 3 september zijn onder andere IFFR-directeur Vanja Kalurdjercic, IDFA-directeur Orwa Nyrabia en EFA-president Mike Downey als medeoprichters van International Coalition for Filmmakers at Risk (ICFR) aanwezig bij het panel ‘Filmmakers Under Attack’ om te bespreken welke concrete plannen gemaakt kunnen worden voor filmmakers die van hun vrijheid beroofd worden.

De 79e editie van Venetië is, zoals elk groot festival, een barometer voor de stand van cinema, en zegt daardoor ook iets over de wereld waarin we leven. Die grote namen zijn natuurlijk fijn, maar leiden ergens ook af waar het eigenlijk allemaal om draait: het vinden van de beelden en verhalen om vorm te geven aan kwesties, gevoelens, ideeën en emoties in een wereld geplaagd door crises.