Cannes 2023, blog 12: De prijzen

Justine Triet wint de Gouden Palm met haar verfijnde vierde speelfilm Anatomy of a Fall. Hoewel andere titels op voorhand meer kans leken te maken op de hoofdprijs van Cannes, is dit een prachtige winnaar van een sterke festivaleditie.

Bijna niemand had voorspeld dat Justine Triet de Gouden Palm in ontvangst zou nemen voor haar geraffineerde rechtbankdrama Anatomy of a Fall. Het politiek urgentere en formeel uitdagendere The Zone of Interest van Jonathan Glazer leek de gedoodverfde winnaar.

The Zone of Interest is een confronterende film van grotere gebaren, een schurend werk over oorlog, vernietiging en de banaliteit van het kwaad. De macabere, uiterst secure cameravoering van The Zone of Interest wijst ons erop hoe we wegkijken van de gruwelen van de wereld die voor onze ogen voltrekken. Ruben Östlunds jury beloonde Glazers gedurfde derde speelfilm met de Grote Prijs, het Cannes-equivalent van de tweede prijs.

Underdog onder de kanshebbers was Aki Kaurismäki’s aangenaam kleine Fallen Leaves, dat uiteindelijk de Juryprijs won. Kaurismäki kijkt met liefde en begrip naar individuen die zich wel willen bekommeren om oorlog en ongelijkheid, maar ook opgezadeld zijn met hun eigen problemen. Waar The Zone of Interest ons wakker schudt en wijst op de plicht om kritisch te blijven in een wereld die afglijdt richting een morele afgrond, biedt Fallen Leaves een troostende omhelzing. Het is het filmische equivalent van een zalfje op de emotionele wonden die worden achtergelaten door oorlog, armoede en eenzaamheid.

Dat Triets indrukwekkende Anatomy of a Fall minder aanwezig was in de Palm-voorspellingen van de afgelopen dagen heeft ongetwijfeld te maken met het kleinere onderwerp van de film: de ontleding van een huwelijk. Maar het is desalniettemin een prachtige winnaar van een sterke festivaleditie, dankzij een fijnmazig script, exacte beeldtaal, waanzinnige montage en briljant spel van Sandra Hüller – die tot ieders verbazing voor geen van haar twee hoofdrollen de acteerprijs won. Bovendien het vermelden waard: dit is pas de tweede keer dat een Gouden Palm exclusief naar een vrouwelijke regisseur gaat – Julia Ducournau won in 2021 voor Titane en Jane Campions The Piano deelde in 1993 de hoofdprijs met Chen Kaige’s Farewell My Concubine.

Anatomy of a Fall speelt met het beeld dat we vormen van schrijver Sandra (Hüller). Haar echtgenoot heeft een dodelijke val gemaakt uit hun Zwitsers chalet. In de rechtbank moet beslecht worden of het om zelfmoord of misdaad gaat. Het knappe van Triets regie is hoe ze het kleine verhaal zorgvuldig uitbouwt en opschaalt. Ze vermijdt typische rechtbankthriller-clichés en verkent rollenpatronen in een relatie en de ambiguïteit van een verzuurde verhouding.

Triets formele grip op het materiaal geeft prijs dat ze een uitzonderlijke filmmaker is, die bovendien de complexe relatie tussen cinema en subjectiviteit durft te bevragen. Ze gaat voorbij de conventionele, lineaire vertelvorm met haar gelaagde, minutieuze constructie, waarin het idee van een objectieve waarheid steeds meer onder druk komt te staan. De dilemma’s waar Anatomy of a Fall uiteindelijk naartoe werkt, doen nog het meest denken aan Krzysztof Kieślowski’s morele cinema. Triets vorige film Sibyl sneeuwde in 2019 onder in de hoofdcompetitie van Cannes. Dat ze dit jaar de Gouden Palm mee naar huis neemt geeft blijk van haar groei als filmauteur.

Alle winnaars op een rij

Hoofdcompetitie
Gouden Palm (Palme d’Or): Anatomy of a Fall van Justine Triet
Grote Prijs (Grand Prix): The Zone of Interest van Jonathan Glazer
Juryprijs (Prix de jury): Fallen Leaves van Aki Kaurismaki)
Beste regie (Prix de la mise-en-scène): Tran Anh Hung voor The Pot au Feu
Beste scenario (Prix du scénario): Sakamoto Yûji voor Monster
Beste actrice (Prix d’interprétation féminine): Merve Dizdar voor About Dry Grasses
Beste acteur (Prix d’interprétation masculine): Caleb Kōji Yakusho voor Perfect Days

Un Certain Regard
Beste film: How to Have Sex van Molly Manning Walker
Beste ensemble: The Buriti Flower van João Salaviza & Renée Nader Messora met cast en crew
Juryprijs: Hounds van Kamal Lazraq
Beste regie: The Mother of All Lies van Asmae El Moudir
Freedom-prijs: Goodbye Julia van Mohamed Kordofani
New Voice-prijs: Omen van Baloji

Quinzaine des Cinéastes
Beste Europese film: Creatura van Elena Martín
SACD-prijs: A Prince van Pierre Creton

Semaine de la Critique
Grote Prijs: Tiger Stripes van Amanda Nell Eu
French Touch-prijs: It’s Raining in the House van Paloma Sermon-Daï
Rising Star-prijs: Jovan Ginić in Lost Country
Distributie-prijs: Pyramide Films voor Inshallah a Boy

Camera d’Or
(voor het beste debuut in alle officiële festivalsecties)
Inside the Yellow Cocoon Shell van Thien An Pham

L’œil d’or
(voor beste documentaire in alle officiële festivalsecties) 
Ex aequo: Four Daughters van Kaouther Ben Hania en The Mother of All Lies van Asmae el Moudir

Fipresci Awards
(vergeven door de internationale federatie van filmcritici)
In de hoofdcompetitie: The Zone of Interest van Jonathan Glazer
In Un Certain Regard: The Settlers van Felipe Gálvez Haberle
In Semaine de la Critique/Quinzaine des Réalisateurs: Feathers van Omar El Zohairi

Queer Palm
(gekozen uit films met lgbtq+ thema’s uit het complete festival)
Monster van Hirokazu Kore-eda

Cinefondation
(begeleidingsprogramma voor jonge makers)
Norwegian Offspring van Marlene Emilie Lyngstad

Palme Dog
(voor de hond met de meest beslissende rol in een film)
Snoop in Anatomy of a Fall