Dansplaining #39
De lange schaduw van Dune
Dune: Part Two
Dan Hassler-Forest zoekt als de Indiana Jones van de filmwetenschappen naar verborgen betekenissen en geheime kamers van de filmgeschiedenis.
Voor velen was het even schrikken: wie in 2021 argeloos de bioscoop betrad voor de nieuwe verfilming van Dune, kwam er na tweeënhalf uur achter dat het nieuwe epos van Denis Villeneuve slechts de eerste helft van het verhaal bevatte. Zelf dacht ik er echt op voorbereid te zijn, maar alsnog voelde dit ‘wordt vervolgd’-einde abrupt.
Na een productieperiode van bijna twee jaar, gevolgd door extra uitstel van nog eens vijf maanden, is het nu eindelijk zover en kan het tweede deel van de futuristische woestijnsage ervaren worden. Jonge fans van Timothée Chalamet zullen zich bij de hordes sf-nerds voegen om een audiovisueel spektakel te ervaren dat overloopt van ambitie. Na het megasucces van Oppenheimer en de neerwaartse spiraal waarin superheldenfilms de laatste tijd zijn terechtgekomen, lijkt de tijd rijp voor een blockbuster die filmkunst combineert met commercie. Wordt Dune uiteindelijk toch de hit die het ooit beloofde te worden?
Het boek van schrijver Frank Herbert werd voor het eerst in 1965 gepubliceerd en werd een van de meest geliefde werken in het genre. Waar andere sf-romans de nadruk vooral legden op actie en avontuur, ging het in Dune eerder om het neerzetten van een volledige wereld met zijn eigen geologie, mythologie en religie. Net als bij de invloedrijke fantasy-werken van Tolkien was het resultaat een rijkelijk gelaagde verhaalwereld waarin de lezer zich helemaal kon verliezen.
Na het baanbrekende succes van 2001: A Space Odyssey (1968) waren er allerlei plannen om het boek te verfilmen, waaronder een legendarisch initiatief van de excentrieke Chileense regisseur Jodorowsky. Steeds weer liep het vast, totdat George Lucas erin slaagde om een eigen space opera van de grond te krijgen die op zijn zachtst gezegd door Dune was geïnspireerd. Star Wars was een mengelmoes van verschillende invloeden, maar fans van de boeken zagen vooral een vereenvoudigde versie van Herberts epos.
Nadat het succes van Star Wars de regels van Hollywood voor altijd had herschreven, ging elke producent op zoek naar een vergelijkbare succesformule. Dino de Laurentiis wist de rechten van Frank Herberts boekenreeks te bemachtigen en hoopte met nieuwkomer David Lynch aan het roer een nieuwe franchise op te zetten. Het resultaat werd een fascinerende en volstrekt unieke film, maar niet het soort blockbuster dat de filmindustrie in de jaren tachtig nodig had.
Anno 2024 is er wel degelijk een groot publiek voor films die spektakel met complexiteit verbinden. Net als Christopher Nolan heeft Villeneuve laten zien dat hij artistieke genrefilms kan maken die toegankelijk zijn voor een groot publiek. Waar Star Wars inmiddels een stuurloze kinderserie is geworden, blijkt Dune na ruim vijftig jaar toch aan zijn eigen schaduw te ontsnappen.
