Focus: Camera Japan

De organisatoren van Camera Japan hadden voor het vijftiende festival vast een spectaculaire jubileumeditie in gedachten, maar het liep anders. Het goede nieuws is dat het festival doorgaat. Na de kick-off in Worm vertoont LantarenVenster (Rotterdam) ruim dertig films. In Lab111 (Amsterdam) is een uitvoerige selectie te zien.

Vijftien jaar geleden werd Camera Japan opgericht uit ergernis over de gebrekkige kennis over de Japanse cinema in Nederland. Er lijkt in de tussentijd weinig veranderd; nog steeds vult het festival een lacune in het Nederlandse filmlandschap. Of vooruit, er is wel iets veranderd: Japanse animatie heeft de afgelopen decennia een ongelofelijk opmars doorgemaakt. De films van Studio Ghibli, met als beroemdste regisseur Hayao Miyazaki (Spirited Away, 2001; The Wind Rises, 2013), zijn sinds 1996, toen Disney de distributierechten verwierf, wereldwijd succesvol, maar de laatste jaren is Ghibli overvleugeld door Japanse concurrenten. Zo maakte Makoto Shinkai vier jaar geleden met Your Name de commercieel meest succesvolle Japanse animatiefilm aller tijden. Met de opbrengst van 355 miljoen dollar verdrong de film Spirited Away (275 miljoen) van de eerste plaats.

Japanse animatie is een internationaal succesverhaal, maar dat geldt niet voor de rest van de Japanse filmcultuur. Hoeveel Japanse speelfilms zijn er jaarlijks te zien in Nederland? Inderdaad: ze zijn makkelijk op de vingers van één hand te tellen. Hirokazu Kore-eda (Shoplifters, 2018; La vérité, 2019) is de enige Japanse filmmaker met een stabiele internationale reputatie. Naast hem kennen we Naomi Kawase en dan houdt het ongeveer op. Kortom, er is nog voldoende werk aan de winkel voor Camera Japan. Officieel opent het festival met Romance Doll (Tanada Yuki; lees hier onze recensie), maar de kick-off van het festival is 23 september in Worm, Rotterdam met de experimentele film The Day of Destruction (Toyoda Toshiaki, 2020). Het in de eerste periode van de corona-pandemie gefilmde monsterdrama staat in de traditie van films waarin monsters metaforen zijn voor nationale trauma’s. ‘Een relevante, urgente film voor moeilijke tijden’, stelt Camera Japan.

Na de kick-off vertoont LantarenVenster in Rotterdam van 24 t/m 27 september ruim dertig films, waaronder vijf internationale en acht Europese premières. Lab111 in Amsterdam vertoont van 1 t/m 4 oktober een uitvoerige selectie. Het zijn teveel titels om op te noemen. Een kleine greep. In The Other Home (2020), de afstudeerfilm van Nishiwkawa Tatsuro, ontdekt een tiener dat zijn vader naast zijn moeder een minnares heeft. Als hij deze vrouw opzoekt in een poging om haar relatie met zijn vader te torpederen, blijkt de werkelijkheid weer eens weerbarstiger dan gedacht. Schrijnend sociaal-realistisch is het op ware gebeurtenissen gebaseerde Mother (Omori Tatsushi, 2020), over een tiener die door zijn alcoholistische moeder, die een talent heeft voor foute mannen, onder druk wordt gezet om zijn opa en oma geld af te troggelen en zelfs te beroven. Droogkomisch is Fancy (Hirota Masaoki, 2020), een mix van komedie, drama en yakuzafilm, waarin een postbode en een underground-dichter zwaar in de criminele problemen raken. Gewelddadige, komische en dramatische scènes wisselen elkaar af.

Talking the Pictures (Suo Masayuki, 2019) brengt een komische ode aan de zwijgende cinema. Een jongen droomt ervan om explicateur te worden bij de vertoning van zwijgende films. Als het hem lijkt te lukken in een klein arthouse krijgt hij te maken met een jaloerse collega, een rivaliserend filmtheater, een dief en een cinefiele politieagent. Over de vaak innige relatie tussen politiek en pers gaat de documentaire I – Documentary of the Journalist (Mori Tatsuya, 2019). De film portretteert journalist Mochizuki Isoko, die strijdt voor een onafhankelijke pers en in haar krant Tokyo Shimbun politici het vuur aan de schenen legt.

Naast filmvertoningen zijn er op het festival veel nevenactiviteiten, zoals drie foto- en illustratie-exposities. Ivo Smits van Universiteit Leiden houdt een lezing over Mishima Yukio, en Japanexpert Luk van Haute over nationalisme in Japanse films. Workshops zijn er over fermentatie, misosoep en onigiri en kaligrafie. Wie een duik in het programma neemt, kan tot de volgende editie van Camera Japan vooruit met zijn kennis van de Japanse cinema.

Camera Japan| 23-27 september, WORM & LantarenVenster, Rotterdam | 1-4 oktober, Lab 111, Amsterdam.