Focus: Aki Kaurismäki

Finse melancholie

Datum 06-12-2023
Auteur Jos van der Burg
Thema Filmkrant 463
Deel dit artikel

Drifting Clouds

De Finse grootmeester van de melancholie Aki Kaurismäki leek met pensioen in het zonnige Portugal, waar hij al jaren een huis heeft, maar kwam dit jaar terug met Fallen Leaves. Hij won er in Cannes de Juryprijs mee. Filmhuis Alkmaar, de Schuur in Haarlem en Filmhuis Breda grijpen nog eens terug op zijn oudere films.

Er zitten twee Finnen zwijgend aan een bar. Na een tijdje tilt de één zijn glas bier omhoog en zegt: “Proost…” De ander kijkt verstoord op en zegt dat hij niet naar het café is gekomen om te praten.

Dit oude Finse mopje had zomaar een scène in een film van Aki Kaurismäki kunnen zijn. Helemaal als er Finse tangomuziek bij zou klinken. Kaurismäki’s personages zijn veelal zwijgzame, door het leven gebutste, eenzame mannen en vrouwen, die in het stadium zijn beland dat alcohol hun beste vriend is. Kaurismäki kijkt in zijn films met mededogen naar deze mensen, die in de economische ratrace zijn gesneuveld.

Dat is ook weer het geval in het in Helsinki spelende Fallen Leaves, waarin een ontslagen vakkenvuller een ontslagen bouwvakker ontmoet. Zoals in alle films van Kaurismäki leidt dat niet automatisch tot een glorieuze liefdesrelatie. Mariska Graveland noemt de film in haar recensie ‘melodrama pur sang, dat Kaurismäki tot in alle hoekjes van het beeld beheerst’.

Ter gelegenheid van de première van Fallen Leaves laat Filmhuis Alkmaar met drie vroegere films van Kaurismäki nog eens zien hoe consistent zijn werk is. Het doet dat met zijn internationale doorbraakfilm The Match Factory Girl (1989), Drifting Clouds (1996) en The Man Without a Past (2002). Filmhuis Breda vertoont naast deze drie films ook The Other Side of Hope (2017), Kaurismäki’s voorlaatste film over een Syrische verstekeling in Finland. De Schuur in Haarlem vertoont Drifting Clouds, The Man Without a Past en The Other Side of Hope.

Het laatste woord is aan Kaurismäki, die de strekking van zijn films als volgt omschrijft: “Ik vind dat je juist van de verliezers in onze samenleving moet houden. Je moet hen niet uitlachen, maar mét hen lachen. Dat wil ik in mijn films laten zien.”