Thuiskijken – 30 augustus 2012

Import

De beste films die deze maanden internationaal op dvd verschijnen, samengesteld door Boudisque (Vredenburg 31, Utrecht, boudisque.nl)

Lady Snowblood | Als inspiratie voor Quentin Tarantinos tweeluik Kill Bill konden de twee Lady Snowblood-films de afgelopen jaren al bogen op heel wat hernieuwde belangstelling. Nu staan de bloederige wraakfantasieën ook haarscherp op blu-ray. dvd + blu-ray (r2/B) | Arrow Video

The Trial | Orson Welles vond zelf zijn Kafka-verfilming The Trial zijn beste. Anthony Perkins speelt Josef K., een bankbediende die op een ochtend gearresteerd wordt, zonder dat hij weet waarom, en verstrikt raakt in het rechtssysteem. dvd/blu-ray (r2/B) | Studio Canal

Cleopatra | Net voor de beruchte Hays Code een eind maakte aan Hollywoods frivoliteit, bracht Cecil B. DeMille deze erotische biopic over de vrouw die Julius Caesar temde. De wierook en zweepslagen spatten van het thuisscherm. dvd + blu-ray (r2/B) | Eureka/Masters of Cinema

Tetsuo 1 en 2 | ‘Game Over’, meldt de aftiteling van bodyhorror-cultklassieker Tetsuo. Deel 2 is dan ook niet zozeer een vervolg als wel een variatie op hetzelfde thema op grotere schaal. Level 2 dus eigenlijk. dvd/blu-ray (r2/B) | Third Window Films

Lawrence of Arabia | Keurig opgepoetst in zijn mooiste digitale kleertjes kan Lawrence of Arabia zijn vijftigste verjaardag tegemoet zien. Zullen die eindeloze zandlandschappen in David Leans zevenvoudig Oscarwinnaar er op blu-ray nog scherper uitkomen? blu-ray (regiovrij)  | Sony

JB

Engrenages
Kronkels en krochten

Terwijl het voelt alsof ongeveer élke Franse film de Nederlandse bioscoop­zalen haalt, zag geen tv-zender of dvd-distributeur een gat in Engrenages, een meesterlijke politieserie die al sinds 2005 de Franse gemoederen opschudt. Betaalzender Film1 duikt eindelijk in dat gat.

‘Raderen’, betekent Engrenages letterlijk. In het Nederlands zou ‘machinaties’ de lading aardig dekken — een stuk beter, in ieder geval, dan de generieke titel Spirals die de BBC de serie meegaf toen ze hem in 2006 uitzond op het digitale kanaal BBC 4. In de luwte van Scandinavische thrillers als The Killing werd het een bescheiden hit. Aan dat succes hebben we nu waarschijnlijk de verlate komst van de serie naar de Nederlandse betaal-tv te danken: Film1 zond de eerste twee seizoenen in de loop van augustus uit, en zal deze op 1 en 2 september in twee marathonsessies herhalen waarna ze direct met het derde seizoen starten.
Dat snelle uitzendschema is zeker geen straf: Engrenages is hoogst verslavend. De hoofdpersonen zijn in alle drie seizoenen (het vierde staat op stapel voor later dit jaar) dezelfde: de gedreven hoofdrechercheur Laure Berthaud (Caroline Proust), openbaar aanklager Pierre Clément (Grégory Fitoussi), onderzoeksrechter François Roban (Philippe Duclos) en advocate Joséphine Karlsson (Audrey Fleurot). Iedere jaargang staat een langer doorlopende zaak centraal: in serie 1 is dat de brute moord op een jonge Roemeense escort, serie 2 draait om de strijd tegen de georganiseerde misdaad in de banlieues, en in serie 3 sluipt er een seriemoordenaar door de straten van Parijs. Een Parijs dat in de serie overigens ongekend grauw en groezelig wordt neergezet.
Maar belangrijker dan die zaken, en de bijkomende misdaden die daar per losse aflevering naast staan, zijn dus de ‘machinaties’: de kronkels en krochten van het Franse rechtssysteem, dat getuige de reeks niet alleen archaïsch en complex maar ook hoogst subjectief is. Al in de eerste twee afleveringen van de eerste reeks wordt bovendien duidelijk dat ook ‘de goeien’ allesbehalve vlekkeloos zijn: Berthaud vindt het geen probleem om met getrouwde mannen aan de haal te gaan; Roban gebruikt de mazen van de wet om zijn interpretatie van zaken kloppend te maken; en Clément heeft wel heel nauwe banden met een corrupte zakenwereld die zichzelf boven de wet ziet. De morele complexiteit van The Wire haalt de serie niet, maar dat wordt ruimschoots gecompenseerd met een flinke dosis vaart en verrassende wendingen.

JB

Engrenages | Frankrijk, 2005-heden | 3 x 520 minuten | op import-dvd (BBC Home Video) en te zien op Film1

Georges Bataille’s Story of the Eye
Porno, maar dan artistiek

De verfilming van George Bataille’s pornografische roman doorbreekt geen taboes, maar komt wel dichtbij de essentie van de tegenstrijdige gevoelens die schuilgaan achter onze seksuele verlangens.

Schandaalfilm in de States. Gemengd ontvangen: afgebrand maar ook de hemel in geprezen. De vooraanstaande criticus Dave Kehr schreef in The New York Times dat Andrew Repaksy McElhinney hetzelfde doet als George Bataille in zijn klassieke pornografische roman: tonen wat normaliter niet getoond mag worden. Het zal de reden zijn dat Story of the Eye nooit in Nederland is uitgebracht, ook niet op dvd, want wij laten ons niet zo makkelijk shockeren. Al blijft een zwijgende, verhaalloze aaneenschakeling van biseksuele vrijpartijen ook hier bijzonder, zeker in bioscoop en museum.
Als taboedoorbrekende provocatie is Story of the Eye niet interessant. Maar als artistieke film? De Franse filosoof Roland Barthes betoogde, in Bataille’s sterfjaar 1962, dat het boek uiteindelijk niet pornografisch is, vanwege de onderliggende, literaire metaforen zoals het ei en de oogbal. De film toont seks, seks en seks, en lijkt een dergelijke dubbele bodem te ontberen. Lijkt, want voor McElhinney betekent seks meer dan monotoom beukende lichamen. Interessanter zijn de emoties achter het erotisch verlangen. Dit is seks zoals seks bedoeld is: niet ranzig, maar sensueel, beestachtig en ongeremd. Opwindend in beeld gebracht, in afwisselend rauw-realistische en tedere soft-erotische tinten.
Wie met wie vrijt: dat doet er niet toe. Man met man, vrouw met vrouw, man met twee vrouwen. Daarin is Story of the Eye nog het meest progressief, queer bijna: seksualiteit is niet eenduidig, zoals de seksen zelf dat misschien ook wel niet zijn. In de loop van de film nemen chaos en destructie het langzaam over. De afgebladderde, wat desolate vertrekken weerspiegelen de schaduwzijden van seks, die we ook te zien krijgen: pijn, kwelling, geweld. En hoe bevredigd zijn de beminnenden eigenlijk, na hun hoogtepunt? Hoe sterk en magisch is (nog) de intimiteit tussen hen? McElhinney’s kijk op seks hangt van ambivalenties aan elkaar. Wij maken, als zijn voyeurs, alle stadia door: van groeiend verlangen, intens genot, een lichte teleurstelling, en dan altijd weer het opnieuw groeiende verlangen.

Niels Bakker

Georges Bataille’s Story of the Eye | Verenigde Staten, 2004 | Regie Andrew Repaksy McElhinney | 81 minuten | vod Mubi

Releases

Een elftal hoogtepunten uit het aanbod voor thuiskijkers in juli en augustus, beschikbaar op dvd, blu-ray of video on demand.?

The Invader | Het speelfilmdebuut van de beloftevolle Belg Nicolas Provoost bewijst opnieuw diens talent voor het creëren van onderhuidse spanning. Ineens is hij daar, de immigrant Amadou — aangespoeld uit zee, zomaar op het Europese strand. dvd | Twin Pics

Boardwalk Empire seizoen 2 | De verdere avonturen van Nucky Thompson en zijn boevenbende in het Atlantic City van de jaren 1920. Voor wie snel kijkt en niet kan wachten: seizoen 3 is vanaf 17 september te zien bij HBO Nederland. dvd/blu-ray | Warner Home Video

Footnote | Slapstick en stoeiende Israëlische schriftgeleerden in Oscargenomineerde film. Is de waarheid altijd het belangrijkst? Of moet die kunnen wijken om de lieve vrede te bewaren? dvd | A-Film

Take Shelter | Het simpele leven van Curtis LaForche: een baan in de bouw, een huis met zo’n mooi wit hek erom, een vrouw, een dove dochter en een hond. Maar zal het bestand zijn tegen zijn steeds grotesker wordende visioenen van het naderende einde? dvd/blu-ray | A-Film

Cabin in the Woods | Innovatieve en spannende nieuwe duik in het horrorgenre van scenarist Joss Whedon, die excelleert in puntige dialogen, slimme twists en een prikkelende visie op de beperkingen, maar vooral ook de mogelijkheden van de genrecinema. dvd/blu-ray | Dutch Filmworks

Bumblefuck USA | Studenten van de Amsterdamse Filmacademie maakten in hun vrije tijd deze speelfilm, over een meisje dat naar Amerika gaat om uit te zoeken waarom haar homoseksuele neef zelfmoord pleegde en prompt zelf verliefd wordt op een vrouw. dvd | Homescreen

Oslo, 31. august | De laatste zomerzon schijnt op de straten van Oslo, waar ex-verslaafde Anders de zonden uit zijn verleden en zijn gebrek aan een toekomst overdenkt. Ze liggen als een schaduw over alle bezoekjes aan oude vrienden en familie. dvd | Homescreen

Weekend | In de woeste hoogte van een flatgebouw in een buitenwijk van Nottingham begint het herfstweekend van Russell en Glen met een one night stand. Niks ongewoons. Maar daarna ontbijten ze en praten ze, intiem, veel en lang. dvd | Homescreen

The Deep Blue Sea | Terrence Davies verfilmde dit theaterstuk van Terrence Rattigan, gesitueerd in het Londen van de vroege jaren vijftig, als een reactie op David Leans Brief Encounter waarin de heimelijke geliefden wél voor elkaar kiezen — met evenveel ellende als resultaat. dvd | A-Film

Intouchables | Moeilijk te weerstaan en in Frankrijk goed voor ruim 16 miljoen bezoekers, dit geestige en min of meer waargebeurde verhaal over de vriendschap tussen de invalide miljonair Philippe en immigrant Driss uit de achterbuurten van Parijs. dvd | Filmfreak

Kauwboy | Toen Boudewijn Koole voor Villa Achterwerk documentaires over kinderen maakte ging hij moeilijke onderwerpen al niet uit de weg. Ook niet in Kauwboy, in Berlijn terecht bekroond als beste jeugdfilm én beste debuut. dvd | Benelux Film Distributors

JB

Mondomanila
Uitzinnige freak-orgie in Manilla

Khavns magnum opus Mondomanila is een uitzinnige exploitatiefilm met dubbele bodem. De Filippijnse sloppen­wijkbewoners zijn niet alleen freaks, dat is vooral wat wij van hen maken.

De Filippijnen: vrijhaven van Sodom en Gomorrah. Dat stigma kreeg onlangs weer bevestiging, toen westerse media berichtten over Filippijnse kinderen die massaal seksuele handelingen verrichten voor de webcam — om een zakcentje bij te verdienen.
Voor wie de hyperproductieve guerillafilmer Khavn De La Cruz (of kortweg Khavn) een beetje volgt, wekt het nieuws nauwelijks verbazing. Zijn oeuvre is aardig samengevat als tombola van drugs, seks en armoede in de krottenwijken van Manilla. Mondomanila wordt aangekondigd als zijn ‘magnum opus’: dan weet je wel hoe laat het is. Khavn bewerkte de Italiaanse shockumentary Mondo Cane (1962), waarin, naar het klassieke voorbeeld Freaks (1932), de personages schaamteloos geëxploiteerd worden. En freaks zijn het, de randfiguren die Khavn opvoert. Een drugsdealende tienerjongen. Een homoseksuele travestiet, met een alfa-male ex-militair als vader. Een Amerikaanse pianospelende pedofiel, tevens lid van de Ku Klux Klan. Een lilliputter die eendeneieren verkoopt, maar stiekem zijn geld verdient in de seksindustrie.
Het kan nauwelijks gekker en gestoorder. Minstens zo bont als de personages, is het overrompelende mozaïek van filmstijlen en -genres. Khavns films hebben vaak wat weg van een langgerekte videoclip — met Squatterpunk als hoogtepunt — en in Mondomanila vermengt hij de muzikale intermezzo’s met documentaire, fictie, theater, musical, film noir, porno en misdaad, in vervormde, overstuurde, hallucinatoire, overbelichte en verkleurde beelden.
Khavn gebruikt het esthetische wapen van de hyperbool. En niet zonder reden. Hij klemt zijn freakshow in tussen journaalbeelden van nationale catastrofes, aan het begin en eind. Die schieten blijkbaar tekort om de absurde, groteske realiteit van de Filippijnen te vangen. Dat kan alleen door zwaar de overdrijving te zoeken.
Stiekem zit er ook een venijnig commentaar in Mondomanila, op de westerse beeldvorming over de Filippijnen. Door zijn sloppenwijkbewoners te exploiteren herinnert Khavn, net als Cyrus Frisch in Vergeef me, ons eraan wat wij, gekleurd door postkoloniale vooroordelen, van hen maken. Een boodschap die geen karikatuur wordt, met dank aan Khavns speelse, avontuurlijke aanpak. In zijn zelfbewuste brille straalt hij uit: je kunt mij nergens op vastpinnen. Juist daardoor blijft het nog lang nagalmen.

NB

Mondomanila | Filippijnen/Duitsland, 2012 | Regie Khavn De La Cruz | 71 minuten | dvd Filmfreaks/IFFR

Cure for Pain — The Mark Sandman Story
Heimwee naar een dode held

Meer dan tien jaar na zijn abrupte dood verschijnt er een documentair portret van Mark Sandman, het gezicht van een van de meest oorspronkelijke cultbands van de jaren negentig, Morphine.

De muziekdocumentaire kreeg vorig jaar een duwtje in de rug door de competitie die het IDFA samen met het muziek- en filmfestival PLAY in het leven riep. Het is een populair genre dat niet altijd voor vol wordt aangezien. Toch zijn er voorbeelden te over van muziekdocumentaires die ook de moeite waard zijn voor wie geen liefhebber is van de betreffende artiest: neem een klassieker als Don’t Look Back of recent bijvoorbeeld The Devil and Daniel Johnston.
Wat deze films interessant maakt, is het spanningsveld tussen de kunstenaar en de persoonlijkheid die daarachter schuilgaat. In dat opzicht vonden de makers van Cure for Pain — The Mark Sandman Story een dankbaar onderwerp in de oprichter en frontman van Morphine, een band die een onuitwisbaar stempel drukte op de jaren negentig. Met tweesnarige basgitaar, drums en baritonsax creëerde het trio een volstrekt eigen geluid in het door gitaarbands gedomineerde grunge-tijdperk. Sandmans cryptische teksten, die soms tegen beatpoetry aanhingen, zijn stem die allerlei beloften van avontuur, seks en diepere waarheid in zich droeg en het feit dat hij zich tijdens publieke optredens vaak net in een andere dimensie leek te bevinden, schiepen een licht mysterieus aura om hem heen. Dat werd op tragische wijze versterkt toen hij tijdens een concert in Italië in elkaar zakte en op het podium overleed.
Dit verhaal wordt in de documentaire verteld aan de hand van archiefbeelden van optredens en tv-interviews, aangevuld met commentaren van collega-muzikanten en muziekjournalisten. Daarnaast reconstrueren de makers Sandmans levensloop en familiegeschiedenis, in een poging zijn persoon en zijn drijfveren te duiden. Maar iets toevoegen aan het beeld van iemand die daar zelf niets meer aan bij te dragen heeft, blijkt lastig en neigt al snel naar hagiografie. De zelf geschoten interviews met familie, vrienden en collega’s wekken bovendien de indruk dat de liefde van de makers voor hun onderwerp hun liefde voor film overtreft. Onhandige kadrering, schokkerige beelden en vreemde camerastandpunten leiden af van de gesprekken. Het is allemaal heel rock ‘n’ roll, maar om een publiek te bereiken dat groter is dan de kring van vroegere fans, is het niet genoeg.

Sasja Koetsier

Cure for Pain | Verenigde Staten, 2011 | Regie Robert Bralver, David Ferino | 83 minuten | dvd/vod Living Colour